Financiële hoofdlijnen

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

De gemeente Staphorst werkt door aan een gezonde en structureel sluitende meerjarige exploitatie en dat de reservepositie niet verder aangetast kan worden. In dit hoofdstuk gaan we in op de gehanteerde uitgangspunten van deze begroting. Verder lichten we het begrotingsbeeld toe. Feitelijk vormt dit hoofdstuk de samenvatting van de financiële begroting.

Algemene uitgangspunten

Terug naar navigatie - Algemene uitgangspunten

In het kader van het verder versterken van het financieel strategische beleid zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd die de basis zijn voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2022-2025:

  • Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de eigen financiële beleidsregels van de gemeente Staphorst (zoals de financiële verordening en de nota reserves en voorzieningen) zijn het uitgangspunt.
  • De gemeentebegroting moet voldoen aan eisen voor het repressief toezicht die de provincie stelt in hun toezichtkader. De colleges van Gedeputeerde Staten van de twaalf provincies hebben hiervoor een "gemeenschappelijk toezichtkader (GTK 2020)" vastgesteld. Deze is van toepassing op de begroting 2022 en verder.
  • Het financiële kader vormt het coalitieakkoord 2018 - 2022 'samen, voor elkaar!' en de uitwerking hiervan in het collegeprogramma.
  • De zomernota 2021 is de kadernota voor de begroting 2022 en daarmee het uitgangspunt voor het opstellen van de begroting 2022 en meerjarenraming 2023-2025.
  • Net als bij de begroting 2021 is het niet reëel om de reservepositie verder te laten verslechteren. Daarom moet nieuw beleid bekostigd worden uit bestaand beleid of bezuinigingen waarbij het uitgangspunt is dat de reservepositie niet verder mag verslechteren dan de stand ultimo de begroting 2020.
  • De effecten van de coronacrisis zijn niet meegenomen in het structurele financiële beeld. 
  • De aanbevelingen vanuit het rapport n.a.v. de financiële scan van de provincie zijn opgevolgd in deze  begroting. 
  • Loonsomstijging inclusief sociale lasten op basis van de laatst vastgestelde CAO, verwachte loonstijging van 1,3 % in het jaar 2022, de jaren erna is 1,5% per jaar geraamd. Geraamd op maximum functieschaal en medewerker met uitloopschaal op maximum uitloopschaal.
  • Prijsindexatie overige budgetten van 1,5% per jaar (voor contracten).
  • Bijstelling budgetten verbonden partijen op basis van de begroting 2022 van de diverse verbonden partijen.

1. Samenvatting begrotingssaldo

Terug naar navigatie - 1. Samenvatting begrotingssaldo
Begrotingssaldo 2022-2024 2022 2023 2024 2025
Saldo begroting 2021-2024 -64 731 834 n.v.t.
Mutaties zomernota -166 -302 -511 -436
(structurele) mutaties voortgangsrapportage 2021 -239 -238 -263 -238
Bijstellingen begroting 2022 611 29 226 219
Saldo begroting 2022-2025 142 220 287 380
(x €1.000)

De jaren 2022 t/m 2025 laten positieve begrotingssaldo's zien. Ten opzichte van de begroting 2021 en de zomernota 2021 is het begrotingssaldo voor 2022 door diverse bijstellingen verbeterd en zijn de meerjarenschijven 2023 t/m 2025 afgenomen. 

2. Bepaling structureel begrotingsaldo

Terug naar navigatie - 2. Bepaling structureel begrotingsaldo
Bepaling incidenteel saldo 2022 2023 2024 2025
Incidentele lasten 2.104 2.190 1.785 1.563
Incidentele baten 2.246 2.258 2.030 1.824
Saldo incidenteel 142 V 68 V 245 V 261 V
(x € 1.000)
Bepaling structurele begrotingssaldo 2022 2023 2024 2025
Saldo baten en lasten begroting 142 V 220 V 287 V 380 V
Bij / af: Saldo incidenteel 142 V 68 V 245 V 261 V
Structurele begrotingssaldo 0 152 V 42 V 119 V
(x €1.000)

Hier wordt het saldo weergegeven waarbij de begroting en meerjarenraming structureel en reëel in evenwicht zijn. Structureel evenwicht betekent dat structurele lasten door structurele baten worden gedekt. Reëel evenwicht wil zeggen dat de ramingen volledig en realistisch zijn. 

In het algemeen geldt voor:

  • structurele baten en lasten dat deze tot nadere besluitvorming voor onbepaalde tijd in de begroting staan
  • incidentele baten en lasten beïnvloeden het begrotingssaldo incidenteel

Om dit structurele evenwicht te kunnen bepalen is in deze begroting een limitatief overzicht van de incidentele baten en lasten opgenomen (zie toelichting op het overzicht van baten en lasten). Incidentele posten betreffen onder andere de mutaties in de reserves: toevoegingen en onttrekkingen.

De provincie Overijssel heeft als toezichthouder de wettelijke taak te beoordelen of er sprake is van structureel en reëel evenwicht. 

Het structurele begrotingssaldo is voor alle jaren lager dan het (totale) begrotingssaldo,  doordat we meer incidentele baten hebben dan incidentele lasten. Echter is het saldo wel voor alle jaren positief. Hierdoor kunnen we een begroting presenteren waarbij alle structurele lasten gedekt worden door structurele baten. 

3. Opbouw begroting

Terug naar navigatie - 3. Opbouw begroting
Begrotingssaldo 2022 - 2025 2022 2023 2024 2025
Saldo begroting 2021 -64 731 834 834
Saldo mutaties bestaand beleid
(zoals extra budget Jeugd, intrekken korting gemeentefonds en bijstelling automatisering)
-643 -349 -281 -366
Saldo mutaties nieuw beleid
(zoals informatiemanagement, 1 fte Consulent Werk en Inkomen, bestrijding eikenprocessierups)
-459 -697 -630 -470
Saldo mutaties bezuinigingen 400 400 400 400
Saldo zomernota 2021 voor reservemutaties -766 85 323 398
Dekking nieuw beleid uit reserves
(zoals informatiemanagement incidenteel, Projectplan permanente bewoning, Doorontwikkeling organisatie)
536 344 0 0
Saldo zomernota 2021 na reservemutaties -230 429 323 398
Bijstelling bestaand beleid
(structurele effecten uit de voortgangsrapportage 2021)
-239 -238 -263 -238
Saldo na verwerking structurele effecten voortgangsrapportage -469 191 61 161
Meicirculaire en voorschot septembercirculaire jeugdzorg 2022-2025 1316 720 681 822
Elimineren taakstellingen (bezuinigingen) -737 -737 -736 -739
Uitvoering motie 109 Omgevingsdienst   50 50 50
Uitvoering motie 104 Automatisering 87 156 97 82
Overige bijstellingen (bestaand beleid) -55 -160 134 4
Bijstellingen begroting 2022 611 29 226 219
Saldo begroting 2022 142 220 287 380
(x € 1.000)        

In de toelichting op de diverse programma's worden de mutaties nader toegelicht.

4. Meerjaren Investeringsprognose

Terug naar navigatie - 4. Meerjaren Investeringsprognose

In onderstaande tabel zijn de nieuwe investeringen opgenomen, waarover in het verleden nog geen besluit heeft plaatsgevonden. Hierover is wel al reeds gecommuniceerd in de zomernota of als meerjarenpost in een voorgaande begroting. Voor een totaaloverzicht van investeringen wordt verwezen naar de bijlage 'Overzicht investeringen'. Dit betreft een overzicht van alle nieuwe investeringen aangevuld met de lopende investeringen, waarover in het verleden een besluit heeft plaatsgevonden. 

 Omschrijving van de investering Meerjarenbegroting 2022-2025 Dekking
 
 
2022 2023 2024 2025  
Programma 2 | Verkeer en openbare ruimte
Herinrichting Staphorst Noordoost fase 5: nieuw materiaal herinrichting Structureel   150.000     Reserve afschrijving maatschappelijk nut
Renovatie lichtmastenareaal 2022 Structureel 25.000       Reserve afschrijving maatschappelijk nut
Vervangen zoutloods gemeentewerf Structureel 115.000       Exploitatie
Reconstructie JC van Andelweg Structureel 275.000       Exploitatie
Fietspadenplan: Aanleg ontbrekende schakel JJ Gorterlaan Structureel 363.000       Exploitatie
Reconstructie paden Dorpspark Rouveen Structureel   44.000     Exploitatie
Afkoppelen en herinrichten Acaciastraat, Leliestraat ged. en Beukenlaan ged. in Rouveen Structureel   251.000     Exploitatie
Verkeersplan Rouveen Structureel 50.000       Exploitatie
Reconstructie Groensland Structureel   410.000     Exploitatie
Programma 5 | Sport, cultuur, recreatie en toerisme 
Aanleg ventilatiesysteem gymlokaal Koedrift IJhorst Structureel 35.000       Exploitatie
Programma 9 | overhead
Bestelbus met open laadbak Structureel     47.000   Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Pick-up bus met laadkraan Structureel     55.000   Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Maaiarm grote trekker Structureel   20.000     Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Kleine trekker Structureel 60.000       Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Grote trekker  Structureel   210.000     Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Pick-up bomenploeg Structureel 45.000       Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Frontschuif voor shovel Structureel 35.000       Vervangingsinvestering t.l.v. Invest. budget nieuw beleid
Hardware ICT Structureel 377.658 140.000 35.000 115.000 Exploitatie

De kapitaalslasten behorende bij de investeringen in programma 9 t.b.v. de buitendienst worden gedekt uit het "investeringsbudget nieuw beleid". Deze post is vorig jaar opgenomen in de begroting om kapitaalslasten van vervangingsinvesteringen en investeringen in de toekomst structureel te dekken. Het structureel ramen en dekken van de kapitaalslasten in de exploitatie wordt beschouwd als nieuw beleid (robuust maken begroting), aangezien dit voorheen met name gedekt werd uit reserves. De investeringen op zich zelf zijn echter vervangingsinvesteringen, waarbij geen sprake is van uitbreiding.

5. Verloop reservepositie 2021-2025

Terug naar navigatie - 5. Verloop reservepositie 2021-2025
  2021 2022 2023 2024 2025
Algemene reserves
Algemene reserve 3.400 3.400 3.400 3.400 3.400
Reserve zonder bestemming 4.104 2.940 1.912 1.207 792
Reserve voor grondexploitatie 2.734 2.698 2.663 2.625 2.588
Saldo algemene reserves 10.238 9.038 7.975 7.232 6.780
Bestemmingsreserves
Reserves dekking afschrijving investeringen
Reserve afschrijving openbare ruimte met maatschappelijk nut 7.059 6.754 6.436 6.021 5.608
Reserve afschrijving gemeentelijke gebouwen 10.864 10.143 9.470 8.799 8.138
Reserve afschrijving vervoermiddelen 632 507 384 305 227
Subtotaal reserves dekking afschrijving investeringen 18.555 17.404 16.290 15.125 13.973
 
Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven
Reserve rioolbeheer 3.434 3.434 3.434 3.434 3.434
Reserve matiging afvalstoffenheffing 379 379 379 379 379
Subtotaal reserves t.b.v. kostendekkende tarieven 3.813 3.813 3.813 3.813 3.813
 
Reserves ter egalisatie van kosten
Reserve wegenbeheer (verkeersinfra)
a. betonwegen
b. asfalt- en elementenverharding

4.000
2.059

4.000
1.880

4.000
1.685

4.000
1.474

4.000
1.247
Reserve gebouwenbeheer 0 0 0 0 0
Reserve automatisering 0 0 0 0 0
Subtotaal reserves ter egalisatie van kosten 6.059 5.880 5.685 5.474 5.247
 
Overige reserves met bestemming
Reserve voor grondexploitatie met bestemming 377 377 377 377 377
Reserve dekking nadelig begrotingssaldo '20-'22 847 0 0 0 0
Reserve zandput Hooidijk 128 128 128 128 128
Reserve met bestemmingen 129 117 115 113 110
Reserve verkeersontsluiting 459 459 459 459 459
Reserve EPOS 0 0 0 0 0
Reserve duurzaamheid 82 82 82 82 82
Reserve sociaal domein 0 0 0 0 0
Reserve achtergestelde lening Vitens 0 0 0 0 0
Reserve beschermd wonen 800 800 800 800 800
Subtotaal overige bestemmingsreserves 2.822 1.963 1.961 1.959 1.956
Saldo bestemmingsreserves 31.249 29.060 27.749 26.371 24.989
Totaal reserves 41.487 38.098 35.724 33.603 31.769
(x € 1.000)

Algemene reserves
De algemene reserves betreft de vrij besteedbare reserve. In de nota reserves en voorzieningen is vastgelegd dat de algemene reserve minimaal 3,4 miljoen moet bedragen.  De reserve zonder bestemming en de reserve voor grondexploitatie betreffen "vrij besteedbare reserves". Door de terugloop van de vrij besteedbare reserves in de afgelopen jaren is het uitgangspunt bij de begroting 2022 dat de vrij besteedbare reservepositie niet  onder de grens van € 6,2 miljoen mag zakken. T.o.v. voorgaande begrotingen is de (vrij besteedbare) reservepositie verbeterd, met name door het terugdringen van de begrotingstekorten. De vrij besteedbare reservepositie neemt in de periode 2022 - 2025 af tot € 6,78 miljoen, maar blijft boven de ondergrens. 

Reserves dekking afschrijving investeringen
De reserves ter dekking van afschrijving investeringen betreffen reserves die zijn ingesteld om kapitaallasten van investeringen uit afgelopen jaren te dekken. Deze reserves lopen terug, doordat de jaarlijkse kapitaallasten van diverse investeringen worden onttrokken uit deze reserve. Als alle investeringen zijn afgeschreven, zijn deze reserves leeg. In de exploitatie is er dan geen budget voor vervangingsinvesteringen, doordat de kapitaallasten van de investeringen worden gedekt door een onttrekking uit deze reserves. Bij vervangingsinvesteringen in de toekomst moet dus in de exploitatie ruimte vrij gemaakt worden om deze investeringen ten laste van het begrotingssaldo te brengen. Vanaf de begroting 2021 is meerjarig een post opgenomen voor vervangingsinvesteringen in de toekomst om zo ruimte te creëren voor vervangingsinvesteringen die nu nog gedekt worden uit de reserve dekking afschrijving investeringen. Hiermee wordt de begroting meer solide naar de toekomst.

Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven
Dit betreffen de egalisatiereserves voor de kostendekkende tarieven. Voor- en nadelen op de producten riolering en afval worden via deze reserves geëgaliseerd. 

Reserves ter egalisatie van kosten
Dit betreft de egalisatiereserve voor het onderhoud van de wegen.


Overige reserves 
Dit betreffen alle overige reserves met een specifieke bestemming. 

In bovenstaande grafiek ziet u het (geraamde) verloop van de reserves voor de periode 2021 t/m 2025. De vrij besteedbare reserve neemt af, van (afgerond) € 9 miljoen in 2022 naar € 6,8 miljoen in 2025. De totale reserves nemen af, van (afgerond) € 38 miljoen in 2022 naar € 32 miljoen in 2025. 

6. Verloop voorzieningen 2021-2025

Terug naar navigatie - 6. Verloop voorzieningen 2021-2025

  2021 2022 2023 2024 2025
Voorziening pensioenverplichting wethouders 1.841 1.841 1.940 2.040 2.142
Voorziening zandput Hooidijk 40 40 40 40 40
Voorziening voormalig personeel 167 167 167 167 167
Voorziening reparatie 3e  WW-jaar 16 16 16 16 16
Voorziening gebouwenbeheer 1.797 19.42 1.266 1.449 1.466
Voorziening rioolbeheer 0 35 35 35 35
Voorziening matiging afvalstoffenheffing 0 46 93 139 185
Totaal voorzieningen 3.861 4.186 3.657 3.988 4.154

(x €1.000)

De omvangrijke voorzieningen zijn hieronder kort toegelicht: 

Voorziening pensioenverplichting wethouders
Het doel van deze voorziening is het reserveren van middelen ter dekking van verplichtingen die voortvloeien uit de wet APPA (Algemene Wet Pensioenverplichtingen Politieke Ambtsdragers).

Voorziening voormalig personeel
Deze voorziening is bedoeld ter dekking van de kosten voor de verplichtingen van vertrokken medewerkers.

Voorziening gebouwenbeheer
Op 17 november 2020 heeft de Raad besloten de reserve gebouwenbeheer om te zetten naar een voorziening gebouwenbeheer. In het gebouwenbeheerplan zijn de jaarlijks te verwachten kosten opgenomen. De daadwerkelijk gemaakte kosten worden gedekt  uit de voorziening gebouwenbeheer. Jaarlijks vindt er een dotatie plaats.

Voorziening rioolbeheer en voorziening matiging afvalstoffenheffing
Gelet op de aanbevelingen en stellige uitspraken van de  nieuwe notitie lokale heffingen van de commissie BBV, uitgekomen in het voorjaar van 2021 wordt er in de begroting 2022 gewerkt met een egalisatievoorziening voor de riool- en afvalstoffenheffing en niet langer met een egalisatiereserve.  Het resultaat op de producten afval en riool wordt verrekend met de egalisatievoorziening en is daarmee in feite een gesloten systeem. Een dotatie aan de voorziening  betreft  daarom ook van derden verkregen middelen die in dit kader moeten worden besteed. Zonder deze egalisatievoorziening zouden er onnodige schommelingen ontstaan in de tarieven naar de burgers. De nota reserves & voorzieningen wordt in 2022 herzien en aan de gemeenteraad aangeboden.