Paragraaf 1 - Weerstandsvermogen en risicomanagement

Algemeen
De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing  geeft aan hoe solide de financiële huishouding van de gemeente is. Een financieel weerstandsvermogen is van belang wanneer er zich financiële tegenvallers voordoen. Het beleid is vastgelegd in de nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement (raad 26 september 2017).

Bepaling weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen van de gemeente betreffende de risicogevoeligheid is de mate waarin de gemeente in staat is om de gevolgen van een opgetreden risico op te vangen. Dit is weer te geven als de verhouding van de beschikbare weerstandscapaciteit en de noodzakelijke weerstandscapaciteit (om mogelijk risico´s af te dekken). Hierbij is de impact van de risico’s vastgesteld op een zekerheidspercentage van 90%. Uit deze verhouding komt een ratio, waar een kwalificatie aan kan worden gegeven. Deze is als volgt benoemd in de beleidsnota:

Passen we deze ratio op de tabel, zoals benoemd in de beleidsnota, dan komende we uit op de kwalificatie:

                                                                              A - (meer dan) uitstekend

Ontwikkeling weerstandsvermogen door de jaren heen:

De daling van de weerstandscapaciteit verloopt minder snel dan was voorzien. Dit komt doordat er  minder onttrekkingen zijn aan de algemene reserve dan was gepland in de begroting, dit komt doordat investeringen voor het volledige bedrag zijn begroot in 2019 of eerder, terwijl een groot deel van de uitgaven nog moet plaatsvinden.

De beschikbare weerstandscapaciteit is als volgt bepaald:

Ad 1             Algemene reserve
De stand van de algemene reserve is aan het begin en het eind van het jaar € 3,3 miljoen. Dit is conform het vastgestelde beleid zoals vastgesteld in de nota reserves en voorzieningen: per inwoner € 200.

Ad 2             Reserve zonder bestemming
De reserve zonder bestemming geeft eind 2019 een saldo van € 3.527.000 (zie tabel 1)

Ad 3            Reserve Grondexploitatie
De reserve grondexploitatie geeft eind 2019 een saldo van € 6.773.000 (zie tabel 1)

Ad 4           Winstsaldo 2019
De rekening 2019 sluit af met een negatief saldo van € 879.000. Ontrekking aan de reserve zonder bestemming zal leiden tot en vermindering van de weerstandscapaciteit.

Ad 5           Post onvoorziene uitgaven
Is verwerkt in het rekeningsaldo 2019

Ad 6           Onbenutte belastingcapaciteit
Gemeente Staphorst kan haar belastingen verhogen en heffingen kostendekkend maken om financiële tegenvallers op te vangen. Het verschil tussen de fictieve opbrengsten bij maximale heffings- en belastingtarieven en de begrote opbrengsten is de onbenutte belastingcapaciteit. 
Gemeente Staphorst kan haar inkomsten structureel met € 403.000 verhogen. De berekening van de onbenutte belastingcapaciteit staat in tabel 2.

Ad 7+8     Begrotingsruimte /Bezuinigingen
Gevolgen ikv bezuinigingen en mogelijke begrotingsruimte zijn verwerkt in de jaarrekeninguitkomst. Daarom zijn hier geen bedragen meer opgenomen.

Om de risico’s van Gemeente Staphorst in kaart te brengen is een risicoprofiel opgesteld. Dit profiel maakt onderdeel uit van de vastgestelde nota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing. Vervolgens heeft er bij het opstellen van de rekening 2019 en de begroting 2020 een update plaatsgevonden van de risico's, waardoor er een nieuw risicobedrag is ontstaan van € 1.856.000.

In dit onderdeel zullen we ingaan op de belangrijkste ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan in 2019 en worden eventuele nieuwe risico´s benoemd:
1 | Mutaties geïdentificeerde risico´s in de nota;
2 | Benoemen nieuwe risico’s;
3 | Opgenomen risico’s met meeste impact na aanpassing

Samenvatting:

Dit bedrag wordt opgenomen bij het bepalen van het weerstandsvermogen bij onderdeel A.

1 | Mutaties geïdentificeerde risico’s in de nota
Hieronder zullen we kort ingaan op de risico’s die zich hebben voorgedaan in 2019 en op welke wijze deze in de toekomst kunnen worden beheerst. Tevens zullen we aangeven in hoeverre dit gevolgen heeft voor het risicoprofiel.

Let op: daar waar in de kolom “bedrag aan risico dat zich heeft voorgedaan' een min- bedrag staat, betekent dit dat dit een voordeel is.

2 | Mogelijke nieuwe risico’s
Conform de nota Weerstandsvermogen heeft er tussen het MT en de risicomanager in 2019 een overleg plaatsgevonden over mogelijke risico’s.  Mogelijke beheersmaatregelen per risico  zijn  aan de orde geweest. Dit is verwerkt in de begroting 2020 en heeft geleid tot aanpassing van het risicoprofiel. Deze zullen we hier niet herhalen. 

3| Opgenomen risico’s met meeste impact na aanpassing risicoprofiel
Onderstaand het overzicht, waarin we u de risico’s presenteren met de meeste impact, mochten die zich voordoen.

Het BBV heeft voorgeschreven dat in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast het opnemen van de tabel met de basisset dient een beoordeling gegeven te worden van de onderlinge verhoudingen van de kengetallen, in relatie tot de financiële positie van onze gemeente.
De wijze waarop de kengetallen meewegen in de uiteindelijke beoordeling van de financiële positie van de mede overheid is voorbehouden aan het horizontale controle- en verantwoordingsproces. Zonder normering zijn de kengetallen moeilijk te duiden. In de nota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing is  de volgende normering opgenomen. Bij de normering is aansluiting gezocht bij de normering zoals voortgevloeid is uit onder meer de stresstest van 100.00+ gemeenten.

Hierdoor ontstaat onderstaande tabel, waarbij categorie A het minst risicovol is en categorie C het meest.

Op deze wijze is de ontwikkeling van de kencijfers goed te monitoren en zie je ontwikkeling ook in samenhang met elkaar. 

Toelichting:
De netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de mede overheid ten opzichte van de eigen middelen (negatief teken is geen schuld).  Het geeft een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Staphorst is één van de weinige gemeenten in Nederland die per saldo geen schuld heeft.

De solvabiliteitsratio geeft een inzicht in de mate waarin de mede overheid in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter in staat om aan de financiële verplichtingen te voldoen. Van alle gemeenten heeft de gemeente Staphorst een van de beste solvabiliteitsratio. De solvabiliteitsratio is voor onze gemeente dan ook bijzonder goed. Dit komt mede voort door de grondverkopen in de afgelopen jaren.

Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. Deze waarde moet in de komende jaren worden terugverdiend bij de verkoop van de gronden.

Het kengetal structurele exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte een gemeente of provincie heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Een begroting/rekening waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting/rekening waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn (een sluitende begroting met geen of een klein saldo op onvoorzien).

De belastingcapaciteit geeft een inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente of provincie zich verhoud ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De gemiddelde lastendruk per woning in onze gemeente iets dan lager het landelijk gemiddelde.

Overige kengetallen

Toelichting: De daling van de netto schuld per inwoner verloopt minder snel dan gepland, dit komt doordat nog niet alle geplande investeringen volledig zijn uitgevoerd.