Programma 6 - Sociaal domein

Collegeprogramma 2022-2026 Bouwen en Verbinden (aangepast):

Op 15 februari 2022 is het integrale beleidsplan ‘Iedereen doet mee’ vastgesteld. We willen uitvoering geven aan de ambities in het beleidsplan, ingedeeld naar de vier pijlers ‘opgroeien en ontwikkelen’, ‘meedoen’, ‘samenleven’ en ‘gezondheid’”. Op deze pijlers zijn bij meerdere maatschappelijke effecten benoemd. De behaalde resultaten worden gemonitord met het kwaliteitskompas dat is ontwikkeld door Movisie.

Wat gaan we daarvoor doen?
We maken concrete afspraken (via de subsidiebeschikking en/of de subsidie-overeenkomst) met organisaties over het realiseren, monitoren (onder andere gesprekstafels en accountgesprekken) en evalueren van indicatoren. Hiervoor zijn we met de ketenpartners in het voorliggende veld in gesprek. Door middel van het nieuw vormgegeven subsidieproces kunnen we scherper sturen op de maatschappelijke resultaten. Dit doen we zowel vooraf (door antwoord te geven op de vragen: Wat zijn de acties die onder de indicatoren hangen? Wat gaan de partijen daadwerkelijk doen? Welke resultaten willen ze daarmee behalen?) als achteraf (door antwoord te geven op de vragen: Wat heeft hieraan bijgedragen? Wat doen we niet meer? Wat moet ontwikkeld worden?). We zitten in de startfase van deze vorm van samenwerken.

Stand van zaken begroting 2025
De inzet op doelen en uitvoering van het beleidsplan ‘Iedereen doet mee’ wordt versterkt door het Gezond Actief Leven Akkoord (GALA 2023) en het Integraal Zorgakkoord (IZA 2022). De preventieve doelen in de akkoorden sluiten aan bij de doelen van Gezond Meedoen Staphorst! waar we samen met onze maatschappelijke partners aan werken. Daarom is besloten de uitvoering van IZA en GALA onder de paraplu van Gezond Meedoen Staphorst! te brengen. 
Gemeenten, inwoners, zorgpartijen en zorgverzekeraars werken samen aan een regionaal plan om passende zorg in de toekomst beschikbaar te houden. Staphorst draagt hier ambtelijk en bestuurlijk aan bij. We gebruiken de regionaal ontwikkelde plannen en de extra middelen vanuit deze akkoorden ter versterking van lokaal lopende projecten en het opstarten van nieuwe initiatieven. Het proces van monitoren van de behaalde resultaten op de benoemde maatschappelijke effecten uit het beleidsplan zetten we in 2025 verder door. Deze gaan we opnemen in de monitor Sociaal Domein over het jaar 2024. Daarnaast geven we in 2025 opvolging aan het rioolwateronderzoek en komen we met een voorstel voor mogelijke interventies in het kader van middelengebruik. Ook een plan voor het onderwerp straathoekwerk staat voor 2025 op de agenda.

Collegeprogramma 2022-2026 Bouwen en Verbinden:

We streven naar een andere samenwerking met Reestmond, waarbij een inkooprelatie wordt aangegaan in plaats van een gemeenschappelijke regeling. Het welzijn van de doelgroep staat hierbij voorop en goed overleg is het uitgangspunt.

Wat willen we bereiken?
We blijven gebruik maken van de diensten van Reestmond, maar zijn geen mede-eigenaar of medebestuurder. De bestuurlijke bemoeienis verdwijnt daarmee. De ambtelijke bemoeienis zal veranderen van een adviserende rol naar een meer juridische rol (inkoop, contract en contractbeheer). Bij dat wat wij voor ogen hebben ten aanzien van de rechtsvorm van Reestmond, staat het welzijn en belang van de doelgroep voorop.

Wat gaan we daarvoor doen?
Het heeft onze voorkeur Reestmond een andere rechtsvorm te geven en de gemeenschappelijke regeling te beëindigen. Daar moeten zowel het bestuur van Reestmond als de gemeenteraden van Meppel, Westerveld en Staphorst mee instemmen. Ons streven wordt ingebracht in het Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur van Reestmond.

Stand van zaken begroting 2025
In de brief van 2 juni 2022 heeft de gemeenteraad Staphorst over onder andere de heroverweging van de rechtsvorm en governance van een ontwikkelbedrijf aan de orde gesteld. Als reactie hierop heeft het Dagelijks Bestuur Reestmond in een brief gedateerd 17 oktober 2022 laten weten dat de governance van Reestmond is aangescherpt en daardoor verbeterd en de huidige vorm past bij het ontwikkelbedrijf. Mede hierdoor hebben de gemeenten Meppel en Westerveld aangegeven geen noodzaak te zien om de huidige governance te herzien dan wel te wijzigen. Het Dagelijks Bestuur Reestmond zal hierom geen voorstel sturen voor herziening van de rechtsvorm of governance aan de gemeenteraden. 
Voor het omzetten van de gemeenschappelijke regeling Reestmond naar een inkoopmodel is het nu aan de gemeente Staphorst om zelfstandig stappen tot uittreding te zetten.” Het college van burgemeester en wethouders ziet hiertoe geen mogelijkheid gezien ook de te verwachten negatieve financiële consequentie als beschreven in het rapport van Radar Advies. De jaarrekening van Reestmond laat over het boekjaar 2023 een positief financieel resultaat zien.
De toekomst van Reestmond is verwoord in het (concept) beleidsplan over de ontwikkeling van werkbedrijf naar ontwikkelbedrijf die op 8 oktober is behandeld in de raad . 

Collegeprogramma 2022-2026 Bouwen en Verbinden:

Deelname aan maatschappelijke activiteiten, door jong en oud en in welke vorm dan ook, juichen we toe. Wij stimuleren dat jongeren en ouderen bij elkaar komen en elkaar versterken.

Wat willen we bereiken?
Doelstelling van de ambities in het integrale beleidsplan ‘Iedereen doet mee’ is gericht op het mee kunnen doen van inwoners in de samenleving. Maatschappelijke activiteiten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstellingen in het sociaal domein. Dit zouden niet alleen activiteiten moeten zijn die voor speciale doelgroepen zijn, zoals jongeren of ouderen, maar ook voor jongeren én ouderen. We willen ook dat jong en oud elkaar ontmoet.

Wat gaan we daarvoor doen?
We zullen maatschappelijke activiteiten stimuleren die de verbinding tussen jong en oud kunnen versterken. De intensievere samenwerking tussen Stichting Welzijn Staphorst en SAAM-Welzijn draagt hieraan bij. Het personeel van beide organisaties wordt bij elkaar gehuisvest waardoor er intensiever contact ontstaat. Ook de directeur en de coördinator zijn voor beide organisaties werkzaam. Dit leidt tot betere samenwerking, afstemming en verbinding met het oog op de te organiseren activiteiten. Een voorbeeld is de verbreding van de doelgroep met betrekking tot het project inloop en ontmoeten (voorheen Het Klaverblad). Ingezet wordt nu op oud én jong, waarbij activiteiten niet naast elkaar maar gezamenlijk georganiseerd worden. Afspraken hierover worden vastgelegd in de subsidieovereenkomsten.

Stand van zaken begroting 2025
De kruisbestuiving tussen jong en oud vindt momenteel allereerst plaats doordat sinds enkele maanden Stichting Welzijn Staphorst en SAAM-Welzijn samen zijn gehuisvest in de bibliotheek. Juist in de bibliotheek, aangezien deze organisatie ook inloop- en ontmoeting wil bevorderen en hierdoor een nog meer laagdrempelige toegankelijke voorziening wil zijn voor jong en oud. De sociaal werkers en jongerenwerkers organiseren gezamenlijke activiteiten bijv. middels het opbouwwerk, waar jong en oud elkaar treffen. Dat zijn veelal al bestaande activiteiten, maar ook nieuwe vanuit het Sport- en Beweegakkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). De buurtsportcoach organiseert ook beweegactiviteiten in de Meestershof en de Berghorst, waar de kinderopvang aan deelneemt. 
Voor de organisatie van activiteiten voor jong en oud is een toereikende sociale infrastructuur een randvoorwaarde. (Zie hiervoor ook ambitie 6.1 Uitvoering ambities beleidsplan Iedereen doet mee en nieuw aandachtspunt Sociale infrastructuur).

Wat is de ontwikkeling en opgave?
De toenemende vergrijzing, het tekort aan professionals en de toenemende complexiteit van de maatschappij vraagt om extra inzet op het verder versterken van de sociale basis. Dit gaat om alle dienstverlening, voorzieningen en relaties in de leefomgeving van mensen waardoor het goed met hen gaat, zij zelfredzaam zijn en kunnen meedoen aan de maatschappij. Een essentiële voorwaarde voor een sterke sociale basis is een adequate sociale infrastructuur. Dat wil zeggen: fysieke plekken die het mogelijk maken dat sociale verbindingen tot stand komen en in stand blijven en die sociale voorzieningen in de volle breedte ondersteunen. Waar sociaal kapitaal zich richt op sociale relaties en gemeenschappen, gaat sociale infrastructuur over de fysieke factoren die bepalen of en hoe sociaal kapitaal zich ontwikkelt. Het gaat daarbij om plekken om te spelen, om te bewegen en sporten, om elkaar te ontmoeten, om gezamenlijk activiteiten te ondernemen en om plekken waar men terecht kan voor ondersteuning en zorg. 
Gemeenten hebben geen wettelijke, maar wel een maatschappelijke verantwoordelijkheid om te zorgen voor een voldoende passend voorzieningenniveau voor haar inwoners (Wet Publieke Gezondheid). En dus ook voor huisvestingsmogelijkheden voor maatschappelijke partijen. Om hier invulling aan te geven hebben gemeenten verschillende instrumenten in handen, zoals: benoemen van ruimte voor maatschappelijk vastgoed (waaronder 1ste lijnszorg) in de Omgevingsvisie, vaststellen van referentienormen voor m2 per 1.000 woningen voor maatschappelijke voorzieningen, prestatie-afspraken maken met woningbouwcorporaties over bouw of beheer van maatschappelijk vastgoed en rekening houden met maatschappelijke voorzieningen in een winkelplintenstrategie ((VNG: Handreiking huisvesting huisartsen en gezondheidscentra, 2023).
Aedes (koepelorganisatie van woningcorporaties) geeft aan dat voor de sociale component van leefbaarheid een gezamenlijke aanpak van gemeente, woningcorporaties, welzijns-, hulp- en zorginstellingen nodig is. “De sleutel daarvoor zijn een gedeelde visie en wederkerige afrekenbare prestatieafspraken. Die afspraken gaan bijvoorbeeld over voldoende woningen en woonvormen voor bijzondere doelgroepen, een goede ruimtelijke en sociale basisinfrastructuur en laagdrempelige beschikbaarheid van ondersteuning en zorg. 
Deze afspraken worden onder regie van de gemeente opgesteld. Gemeenten nemen verantwoordelijkheid voor de uitwerking van afspraken in gebiedsgerichte aanpakken.”
Ook de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) en het College van Rijksadviseurs (CRa) zien voor gemeenten een rol weggelegd in het creëren van voldoende maatschappelijk vastgoed: “Gemeenten faciliteren en creëren randvoorwaarden voor een sociale infrastructuur die burgers uitnodigt om meer eigen verantwoordelijkheid te nemen. Daarvoor moeten basiseisen voor een adequate sociale infrastructuur een verplicht onderdeel van de gemeentelijke woonvisies, omgevingsvisies en gezondheidsnota’s zijn.”

Wat gaan we daarvoor doen?
Tot nu toe is binnen het sociaal domein het denken vanuit fysieke plekken onderbelicht geweest. Het gaat daarbij om aandacht voor voldoende maatschappelijk vastgoed of te wel gebouwen met een publieke functie op het gebied van welzijn, sport, cultuur, onderwijs of gezondheid (huisarts e.a. 1ste lijnsvoorzieningen). Meerdere maatschappelijke partijen kloppen bij ons aan in verband met ruimtegebrek en het gemis aan passende faciliteiten (vastgoed) om dat op te lossen. Ook bij het realiseren van de diverse ambities lopen we er tegen aan dat de huidige sociale infrastructuur ontoereikend is, o.a. qua bibliotheek, sport, activiteiten voor jongeren en ouderen. Aangezien de sociale infrastructuur voor de huidige omvang van Staphorst al ernstig tekort schiet, is de aanwezigheid van maatschappelijk vastgoed een urgent vraagstuk geworden voor de komende jaren wanneer er 1.000 woningen bijgebouwd gaan worden voor het jaar 2030 en nog eens 1.000 voor 2040. 
We gaan invulling geven aan de rol die van gemeenten verwacht wordt door een breder perspectief vanuit het sociaal domein en expliciete aandacht vanuit het fysieke domein voor de sociale infrastructuur. 

Stand van zaken begroting 2025
Er is momenteel onvoldoende maatschappelijk vastgoed voor maatschappelijke organisaties; al langere tijd hebben zij te maken met ruimtegebrek. Ook de jeugd heeft geen eigen plek: er zijn voor jongeren onvoldoende mogelijkheden om te spelen en te bewegen en onvoldoende plekken voor ontmoeting. Hetzelfde geldt voor onze oudere inwoners. Om beeld te krijgen van het maatschappelijk vastgoed binnen de gemeente start er in 2025 een inventarisatie naar de huidige stand van zaken. Dit moet antwoord geven op o.a de volgende vragen: hoeveel m2 is er binnen de gemeente beschikbaar, waar wordt de aanwezige m2 voor benut, is er ruimte om meer gebruik van de beschikbare m2 te maken, zo ja voor welke functies en onder welke voorwaarden, wat wordt er gemist? Op basis van de uitkomsten van deze inventarisatie worden het vervolg bepaald.

Wat is de ontwikkeling en opgave?

De opgaven rondom de opvang van vluchtelingen worden in regionaal verband opgepakt in de regionale Regietafel IJsselland. Gemeente Staphorst staat schouder aan schouder met de gemeenten in de regio, maakt werk van haar wettelijke taken en heeft voor de invulling daarvan een programmateam Vluchtelingen. 
In principe levert iedere gemeente een evenredig aandeel in de opvang van Oekraïners, de taakstelling huisvesting statushouders en de opvang van asielzoekers.

Het is belangrijk de verschillende opgaven op het gebied van vluchtelingen in samenhang te bekijken.  De nota 'Perspectief op opvang Vluchtelingen' is aan de raad voorgelegd.  Onder voorbehoud van besluitvorming door de raad gaan we in 2025 aan de slag met de hierin opgenomen actiepunten.