In dit hoofdstuk gaan we onder andere in op de gehanteerde uitgangspunten van deze begroting. Het structurele begrotingssaldo wordt gespecificeerd en er wordt een samenvatting gegeven van de grootste / belangrijkste mutaties in deze begroting en de opbouw van de begroting. De ontwikkeling van de uitkering van het gemeentefonds krijgt in deze samenvatting specifiek aandacht, gelet op de ravijnjaren 2026 en 2027. Verder is een prognose opgenomen van de investeringen en de reserves voor de periode 2024 - 2027, waardoor u in deze samenvatting op hoofdlijnen een beeld hebt van de financiële positie van de gemeente Staphorst.
Samenvatting
Algemene uitgangspunten
Terug naar navigatie - Algemene uitgangspuntenDe volgende uitgangspunten zijn gehanteerd voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2024-2027:
- Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de eigen financiële beleidsregels van de gemeente Staphorst (zoals de financiële verordening en de nota reserves en voorzieningen) zijn het uitgangspunt.
- De gemeentebegroting moet voldoen aan eisen voor het repressief toezicht die de provincie stelt in hun toezichtkader. De colleges van Gedeputeerde Staten van de twaalf provincies hebben hiervoor een "gemeenschappelijk toezichtkader (GTK 2020)" vastgesteld. Deze is van toepassing op de begroting 2024 en verder.
- Het financiële kader vormt het coalitieakkoord 2022 - 2026 'Bouwen en verbinden' en de uitwerking hiervan in het collegeprogramma.
- De zomernota 2023 is de kaderbrief voor de begroting 2024 en daarmee het uitgangspunt voor het opstellen van de begroting 2024 en meerjarenraming 2025-2027.
- Alle (structurele) begrotingswijzingen die zijn doorgevoerd na vaststelling van de begroting 2023 worden niet nogmaals toegelicht in de programma's.
- Gezien de verwachtingen en de compensatie die vanuit het Rijk wordt ontvangen, worden de lonen aanvullend geïndexeerd naar 5,2% in 2024 en 5,8%, 4,8% en 4,2% voor de jaren 2025 t/m 2027.
- Bovenop de standaard prijsindexatie voor de overige budgetten van 1,5% per jaar zijn diverse budgetten aanvullend geïndexeerd, zoals aangegeven in hoofdstuk 6 van de voortgangsrapportage 2023. In verband met de leesbaarheid worden deze niet opnieuw per post toegelicht in de programma's.
- Bijstelling van de bijdragen aan verbonden partijen zijn opgenomen op basis van de begroting 2024 van de betreffende verbonden partijen.
- De meicirculaire 2023 is de basis voor geraamde algemene uitkering voor de begroting 2024 en verder.
- Zoals opgenomen in de zomernota worden er diverse budgetten afgeraamd, waar 3 jaar op rij onderuitputting heeft plaatsgevonden. Deze afwijkingen worden i.v.m. de leesbaarheid niet uitgebreid toegelicht in de programma's.
Infographic
Terug naar navigatie - Infographic
Financiële samenvatting 2024 - 2027
Terug naar navigatie - Financiële samenvatting 2024 - 2027De uitkomst van de begroting en meerjarenraming is als volgt:
| Exploitatie | Realisatie 2022 | Actuele begroting 2023 | Begroting 2024 | Meerjarenbegroting 2025 | Meerjarenbegroting 2026 | Meerjarenbegroting 2027 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lasten | -47.762.715 | -64.795.330 | -60.647.318 | -59.941.391 | -57.048.949 | -52.118.765 | |
| Baten | 54.131.400 | 60.758.198 | 57.335.479 | 57.342.392 | 54.386.744 | 49.527.255 | |
| Saldo van baten en lasten voor bestemming | 6.368.684 | -4.037.132 | -3.311.839 | -2.598.999 | -2.662.204 | -2.591.509 | |
| Stortingen | -5.900.392 | -2.502.784 | -1.343.000 | -1.354.310 | -1.379.501 | -1.354.501 | |
| Onttrekkingen | 4.738.242 | 8.136.741 | 5.806.889 | 5.259.791 | 2.515.509 | 2.172.793 | |
| Mutaties reserves | -1.162.150 | 5.633.957 | 4.463.889 | 3.905.481 | 1.136.008 | 818.292 | |
| Saldo van baten en lasten na bestemming | 5.206.534 | 1.596.825 | 1.152.050 | 1.306.482 | -1.526.197 | -1.773.218 | |
Structurele begrotingssaldo
Terug naar navigatie - Structurele begrotingssaldoDe begroting 2024 zoals die voor u ligt is structureel (en reëel) in evenwicht. Dat wil zeggen dat de structurele lasten worden gedekt door structurele baten. De jaarschijven 2024 en 2025 tonen ruim positieve saldi. De jaarschijven 2026 en 2027 zijn daarentegen negatief, de voornaamste oorzaak is de algemene uitkering o.b.v. de nieuwe financieringssystematiek voor de jaren 2026 en 2027, waarbij gemeenten met miljarden worden gekort op de algemene uitkering. Er wordt daarom ook wel gesproken van ravijnjaren.
Het structurele begrotingssaldo is als volgt opgebouwd:
| Begrotingssaldo zonder incidentele baten en lasten | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
| Begrotingssaldo | 1.152 V | 1.306 V | 1.526 N | 1.773 N |
| Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 418 | 395 | 372 | 347 |
| Structureel begrotingssaldo | 1.570 V | 1.701 V | 1.154 N | 1.426 N |
| (x € 1.000 - N = Nadelig, V = Voordelig) | ||||
Zoals u in bovenstaande tabel kunt zien is er geen sprake van een meerjarig structureel sluitende begroting. De jaren 2024 en 2025 zijn fors positief en daarmee reëel en structureel in evenwicht en de jaren 2026 en 2027 zijn fors negatief, ook na opschoning van incidentele baten en lasten.
Samenvatting begrotingssaldo
Terug naar navigatie - Samenvatting begrotingssaldo| Begrotingssaldo 2024-2027 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
| Saldo begroting 2023-2026 | 1.073 | 2.056 | -402 | N.v.t. |
| Begrotingswijzigingen doorgevoerd na vaststelling begroting 2023 | -2 | 8 | 858 | 456* |
| Uitkomsten december- en meicirculaire | 1.198 | 1.294 | 902 | 1.628 |
| Aanvullende loonindexatie 2024 t/m 2027 & prijsindexatie jaarschijf 2027 | -605 | -1.232 | -1.753 | -2.593 |
| Structurele formatieuitbreiding | -450 | -456 | -463 | -470 |
| Functie herwaardering | -100 | -100 | -100 | -100 |
| Aframen diverse budgetten | 251 | 255 | 259 | 262 |
| Rente schatkistbankieren | 321 | 259 | 0 | 0 |
| Kapitaalslasten nieuwe investeringen en bijstelling bestaande investeringen | 140 | -21 | -34 | -80 |
| Kapitaalslasten optimaliseren / verduurzamen / inrichten gebouwen | 0 | -70 | -285 | -360 |
| Dotatie voorziening groot onderhoud gebouwen | -112 | -10 | 114 | 114 |
| Bijdrage Regio Zwolle 2024-2028 | -78 | -96 | -96 | -96 |
| ICT (licentiekosten & cloudmigratie) | -66 | -91 | -166 | -166 |
| Indexatie jeugdzorg (saldo, na inzetten restant stelpost prijsstijgingen) | -336 | -347 | -235 | -221 |
| Overige posten | -82 | -143 | -125 | -147 |
| Saldo begroting 2024-2027 | 1.152 | 1.306 | -1.526 | -1.773 |
| (x € 1.000) | ||||
* € 456.000 betreft het startpunt van de jaarschijf 2027 (en is daarmee feitelijk een kopie van de jaarschijf 2026, immers: -402 + 858 = 456)
Bovenstaand overzicht laat op hoofdlijnen de opbouw van de meerjarenbegroting zien ten opzichte van de begroting 2023-2026. De posten met de grootste financiële effecten zijn opgesomd in dit overzicht, in de programma's 0 t/m 9 worden de posten per programma gedetailleerder toegelicht. Bovenstaande posten en bijbehorende financiële uitwerking kunnen betrekking hebben op meerdere programma's.
| Opbouw begroting | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
| Primitieve begroting 2023 - 2026 | 1.073 | 2.056 | -402 | N.v.t. |
| Mutaties: vastgestelde begrotingswijzigingen (t/m zomernota) | -2 | 8 | 858 | 456 |
| Mutaties zomernota | 238 | -357 | -1.685 | -1.505 |
| Saldo zomernota 2023 | 1.309 | 1.707 | -872 | -1.049 |
| Mutaties begroting 2024 | -157 | -401 | -654 | -724 |
| Saldo begroting 2024 - 2027 | 1.152 | 1.306 | -1.526 | -1.773 |
| (x € 1.000) | ||||
Bovenstaande tabel laat zien hoe het saldo is veranderd in een jaar tijd, het startpunt is de primitieve begroting 2023 -2026, vervolgens zijn er begrotingswijzigingen vastgesteld en de zomernota is opgesteld en dit heeft vervolgens geresulteerd in de (primitieve) begroting 2024 - 2027 zoals deze voor u ligt.
| Uitkering gemeentefonds | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
| Begroting 2024 | 31.301 | 33.186 | 31.786 | 32.515 |
| (x € 1.000) | ||||
Bovenstaande tabel laat het verloop van de uitkering van het gemeentefonds zien. Vanaf de jaarschijf 2026 is het accres niet meer gekoppeld aan de rijksuitgaven via de trap-op-trap-af-systematiek, hierdoor is een sterke daling van de uitkering van het gemeentefonds te zien (het ravijnjaar).
Meerjaren Investeringsprognose
Terug naar navigatie - Meerjaren InvesteringsprognoseIn onderstaande tabel zijn de nieuwe investeringen opgenomen, waarover in het verleden nog geen besluit heeft plaatsgevonden. Hierover is wel al reeds gecommuniceerd in de zomernota of als meerjarenpost in een voorgaande begroting. Voor een totaaloverzicht van investeringen wordt verwezen naar de bijlage 'Overzicht investeringen'. Dit betreft een overzicht van alle nieuwe investeringen aangevuld met de lopende investeringen, waarover in het verleden een besluit heeft plaatsgevonden.
| Omschrijving van de investering |
Meerjarenbegroting 2024-2027 | Dekking |
|||
| 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | ||
| Programma 2 | Verkeer en openbare ruimte | |||||
| Vervangingsinvesteringen wegen (constructief afgeschreven) | 500.000 | 500.000 | 500.000 | 500.000 | Exploitatie |
| Renovatie lichtmastenareaal 2024 | 25.000 | Exploitatie | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2025 | 25.000 | Exploitatie | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2026 | 25.000 | Exploitatie | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2027 | 25.000 | Exploitatie | |||
| Middenwolderweg klimaatadaptatie | 100.000 | Exploitatie | |||
| Duikerbrug Conradsweg | 285.000 | Exploitatie | |||
| Verbeteren wegenstructuur Staphorst | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Herinrichting Staphorst Noordoost fase 6 in combinatie met Vechthorst | 90.000 | Exploitatie | |||
| Nieuwe ontsluitingsweg De Slagen: uitvoering | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Herinrichting Bergerslag - Staphorster Kerkweg (fietsverbinding / afkoppelen) | 900.000 | Exploitatie | |||
| Fietspadenplan | 2.000.000 | Exploitatie | |||
| Verbeteren oversteek zwembad | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Reconstructie Poeleweg | 370.000 | Exploitatie | |||
| Parallelweg incl. keerwand | 415.000 | Exploitatie | |||
| Programma 7 | Gezondheid en milieu | |||||
| GRP-V - jaarschijf 2024 | 1.277.000 | Reserve riolering | |||
| GRP-V - jaarschijf 2025 | 498.000 | Reserve riolering | |||
| GRP-V - jaarschijf 2026 | 644.000 | Reserve riolering | |||
| GRP-V - jaarschijf 2027 | 342.000 | Reserve riolering | |||
| Programma 9 | overhead | |||||
| Bestelbus met open laadbak | 65.000 | Exploitatie | |||
| Pick-up bus met laadkraan | 55.000 | Exploitatie | |||
| Heftruck | 20.000 | Exploitatie | |||
| Hardware ICT | 122.000 | 100.000 | 133.000 | 77.000 | Exploitatie |
Verloop reservepositie 2023-2027
Terug naar navigatie - Verloop reservepositie 2023-2027| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
| Algemene reserves | |||||
| Algemene reserve | 3.500 | 3.500 | 3.500 | 3.500 | 3.500 |
| Reserve zonder bestemming | 11.332 | 9.407 | 7.509 | 8.516 | 6.990 |
| Reserve voor grondexploitatie | 6.429 | 6.392 | 6.354 | 6.317 | 6.279 |
| Saldo algemene reserves | 21.261 | 19.299 | 17.363 | 18.333 | 16.769 |
| Bestemmingsreserves | |||||
| Reserves dekking afschrijving investeringen | 16.447 | 15.376 | 14.245 | 13.158 | 12.114 |
| Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven | 3.326 | 3.276 | 3.193 | 3.109 | 3.026 |
| Reserves ter egalisatie van kosten | 5.117 | 5.137 | 5.157 | 5.179 | 5.200 |
| Overige reserves met bestemming | 3.268 | 3.473 | 3.671 | 4.028 | 4.359 |
| Saldo bestemmingsreserves | 28.160 | 27.262 | 26.266 | 25.474 | 24.701 |
| Totaal reserves | 49.421 | 46.561 | 43.629 | 43.807 | 41.470 |
| (x € 1.000) | |||||
Algemene reserves
Onder de algemene reserves behoren de algemene reserve, reserve zonder bestemming en de reserve voor grondexploitatie. Dit betreffen vrij besteedbare reserves. Bij vaststelling van de 'nota reserves en voorzieningen 2022' is, wegens terugloop in eerdere jaren, bepaald dat de vrij besteedbare reservepositie niet onder de grens van 6,2 miljoen mag zakken. T.o.v. voorgaande begrotingen is de vrij besteedbare reservepositie verbeterd. De vrij besteedbare reservepositie neemt in de periode 2023 - 2027 naar verwachting af tot € 16,8 miljoen, en voldoet daarmee alsnog ruim aan het besluit dat de vrij besteedbare reservepositie niet onder de grens van € 6,2 miljoen mag zakken.
Reserves dekking afschrijving investeringen
De reserves ter dekking van afschrijving investeringen betreffen reserves die zijn ingesteld om kapitaallasten van investeringen uit afgelopen jaren te dekken. Deze reserves lopen terug, doordat de jaarlijkse kapitaallasten van diverse investeringen worden onttrokken uit deze reserve. Kapitaallasten van investeringskredieten, die vanaf 2021 beschikbaar gesteld zijn door de raad, worden grotendeels gedekt uit de exploitatie. Hiermee wordt de begroting meer solide naar de toekomst.
Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven
Dit betreffen de egalisatiereserves voor de kostendekkende tarieven. Nadelen op de producten riolering en afval worden via deze reserves geëgaliseerd.
Reserves ter egalisatie van kosten
Dit betreft de egalisatiereserve voor het onderhoud van de wegen.
Overige reserves
Dit betreffen alle overige reserves met een specifieke bestemming.
In bovenstaande grafiek ziet u het (geraamde) verloop van de reserves voor de periode 2023 t/m 2027. De vrij besteedbare reserve neemt naar verwachting af, van (afgerond) € 21,3 miljoen in 2023 naar € 16,8 miljoen in 2027. De totale reserves nemen naar verwachting af, van (afgerond) € 49,4 miljoen in 2023 naar € 41,5 miljoen in 2027. Voor een uitgebreider reserveoverzicht wordt verwezen naar 'Overzicht reserves- en voorzieningenpositie'.