Paragraaf 1 - Weerstandsvermogen en risicomanagement

Omschrijving (toelichting)

Algemeen
De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing  geeft aan hoe solide de financiële huishouding van de gemeente is. Een financieel weerstandsvermogen is van belang wanneer er zich financiële tegenvallers voordoen. Het beleid is vastgelegd in de nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement (gemeenteraad 14 december 2021).

Bepaling weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen van de gemeente betreffende de risicogevoeligheid is de mate waarin de gemeente in staat is om de gevolgen van een opgetreden risico op te vangen. Dit is weer te geven als de verhouding van de beschikbare weerstandscapaciteit en de noodzakelijke weerstandscapaciteit (om mogelijk risico´s af te dekken). Hierbij is de impact van de risico’s vastgesteld op een zekerheidspercentage van 90%. Uit deze verhouding komt een ratio, waar een kwalificatie aan kan worden gegeven.  Als beleidsuitgangspunt is in de nota gesteld dat minimaal aan kwalificatie A > 2,0 moet worden voldaan.

Voor het jaar 2024 komt het weerstandsvermogen uit op 22.9, het weerstandsvermogen komt uit op de kwalificatie A- (meer dan) uitstekend.

Conclusie: Het weerstandsvermogen is voldoende 'robuust' om eventuele risico's op te vangen.

Omschrijving (toelichting)

Ontwikkeling weerstandsvermogen:

Het weerstandsvermogen is ten opzichte van de verwachting harder gestegen dan voorzien. Dit komt doordat er minder onttrekkingen zijn aan de reserve zonder bestemming dan gepland in de begroting. Incidentele budgetten zijn voor het volledige bedrag begroot in 2024, terwijl een groot deel van de uitgaven nog moet plaatsvinden.

Omschrijving (toelichting)

De beschikbare weerstandscapaciteit is als volgt bepaald:

Ad 1 Algemene reserve
De stand van de algemene reserve is aan het begin en het eind van het jaar € 3,5 miljoen. Dit is conform het vastgestelde beleid zoals vastgesteld in de nota reserves en voorzieningen: per inwoner € 200.
Ad 2 Reserve zonder bestemming
De reserve zonder bestemming geeft eind 2024 een saldo van € 9.871.000 (zie tabel 1).
Ad 3 Reserve grondexploitatie
De reserve grondexploitatie geeft eind 2024 een saldo van € 5.997.000 (zie tabel 1).
Ad 4 Winstsaldo 2024
De rekening 2024 sluit af met een saldo van € 2.127.000. Dotatie aan de reserve zonder bestemming zal leiden tot en verhoging van de weerstandscapaciteit.
Ad 5 Post onvoorziene uitgaven
Is verwerkt in het rekeningsaldo 2024.
Ad 6 Onbenutte belastingcapaciteit
De gemeente kan haar belastingen verhogen en heffingen kostendekkend maken om financiële tegenvallers op te vangen. Het verschil tussen de fictieve opbrengsten bij maximale heffings- en belastingtarieven en de begrote opbrengsten is de onbenutte belastingcapaciteit. De gemeente kan haar inkomsten structureel met € 3 miljoen verhogen. De berekening van de onbenutte belastingcapaciteit staat in tabel 2.
Ad 7+8 Begrotingsruimte /Bezuinigingen
Gevolgen in het kader van bezuinigingen en mogelijke begrotingsruimte zijn verwerkt in de jaarrekeninguitkomst. Daarom zijn hier geen bedragen meer opgenomen.

Omschrijving (toelichting)

Om de risico’s van de gemeente in kaart te brengen is een risicoprofiel opgesteld. Dit profiel maakt onderdeel uit van de vastgestelde nota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing 2021. Vervolgens hebben er bij het opstellen van de rekening 2021, rekening 2022 en begroting 2024 updates plaatsgevonden van de risico's, waardoor er een nieuw risicobedrag is ontstaan van € 1.168.961.

In dit onderdeel zullen we ingaan op de belangrijkste ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan in 2024 en worden eventuele nieuwe risico's benoemd:
1 | Mutaties geïdentificeerde risico´s in de nota;
2 | Benoemen nieuwe risico’s;
3 | Opgenomen risico’s met meeste impact na aanpassing.

Samenvatting:

Hieronder zullen we kort ingaan op de risico’s die zich hebben voorgedaan in 2024 en op welke wijze deze in de toekomst kunnen worden beheerst. Tevens zullen we aangeven in hoeverre dit gevolgen heeft voor het risicoprofiel.

Let op: daar waar in de kolom “bedrag aan risico dat zich heeft voorgedaan" een min- bedrag staat, betekent dit dat dit een voordeel is.

1 | Mutaties geïdentificeerde risico's
Bij de jaarrekening 2024 zijn geen mutaties op eerder geïdentificeerde risico's. 

2 | Mogelijke nieuwe risico’s
Bij de jaarrekening 2024 zijn geen nieuwe risico's toegevoegd. De huidige risico's zijn eerder verwerkt in de nota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing 2021, deze risico's worden hier niet herhaald.

3 | Opgenomen risico’s met meeste impact na aanpassing risicoprofiel
Onderstaand het overzicht, waarin de risico’s worden gepresenteerd met de meeste impact, mochten die zich voordoen.

Omschrijving (toelichting)

Het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten) heeft voorgeschreven dat in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast het opnemen van de tabel met de basisset dient een beoordeling gegeven te worden van de onderlinge verhoudingen van de kengetallen, in relatie tot de financiële positie van onze gemeente.
De wijze waarop de kengetallen meewegen in de uiteindelijke beoordeling van de financiële positie van de mede overheid is voorbehouden aan het horizontale controle- en verantwoordingsproces. Zonder normering zijn de kengetallen moeilijk te duiden. In de nota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing 2021 is de volgende normering opgenomen. 

Hierdoor ontstaat onderstaande tabel, waarbij categorie A het minst risicovol is en categorie C het meest risicovol.

Aan het beleidsuitgangspunt dat alle kencijfers moeten voldoen aan het minst risicovolle profiel wordt voldaan. De kengetallen zijn voor de gemeente goed, met name de schuldquote en de solvabiliteit.

Toelichting:
De netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de mede overheid ten opzichte van de eigen middelen (negatief teken is geen schuld). Het geeft een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Staphorst is één van de weinige gemeenten in Nederland die per saldo geen schuld heeft.

De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de medeoverheid in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter in staat om aan de financiële verplichtingen te voldoen. Van alle gemeenten heeft Staphorst één van de beste solvabiliteitsratio. 

Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. Deze waarde moet in de komende jaren worden terugverdiend bij de verkoop van de gronden.

Het kengetal structurele exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte een gemeente of provincie heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Een begroting/rekening waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting/rekening waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn (een sluitende begroting met geen of een klein saldo op onvoorzien).

De belastingcapaciteit geeft een inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente of provincie zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De gemiddelde lastendruk per woning is in Staphorst lager dan het landelijk gemiddelde.