Samenvatting

In dit hoofdstuk gaan we onder andere in op de gehanteerde uitgangspunten van deze begroting. Het structurele begrotingssaldo wordt gespecificeerd en er wordt een samenvatting gegeven van de grootste / belangrijkste mutaties in deze begroting en de opbouw van de begroting. Verder is een prognose opgenomen van de 'nieuwe' investeringen en de reserves voor de periode 2026 - 2029, waardoor u in deze samenvatting op hoofdlijnen een beeld hebt van de financiële positie van de gemeente Staphorst.

De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2026-2029:

• Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de eigen financiële beleidsregels van de gemeente Staphorst (zoals de financiële verordening en de nota reserves en voorzieningen) zijn het uitgangspunt.
• De gemeentebegroting moet voldoen aan eisen voor het repressief toezicht die de provincie stelt in haar toezichtkader. De colleges van Gedeputeerde Staten van de twaalf provincies hebben hiervoor een "gemeenschappelijk toezichtkader (GTK 2020)" vastgesteld. Deze is van toepassing op de begroting 2026 en verder.
• Het financiële kader vormt het coalitieakkoord 2022 - 2026 'Bouwen en verbinden' en de uitwerking hiervan in het collegeprogramma.
• De Kadernota 2026 vormt het uitgangspunt voor het opstellen van de begroting 2026 en meerjarenraming 2027-2029.
• Alle (structurele) begrotingswijzingen die zijn doorgevoerd na vaststelling van de begroting 2025 worden niet nogmaals toegelicht in de programma's.
• De lonen zijn geïndexeerd met 5,1% (2027), 4,2% (2028) en 4,5% (2029), conform de prijsindexen CPB en CEP, loonvoet sector overheid.
• Bovenop de standaard prijsindexatie voor de overige budgetten van 1,5%, zijn de subsidies conform de subsidieregeling aanvullend geïndexeerd.
• Bijstelling van de bijdragen aan verbonden partijen zijn opgenomen op basis van de begroting 2026 van de betreffende verbonden partijen.
• De meicirculaire 2025 (o.b.v. lopende prijzen) is de basis voor geraamde algemene uitkering voor de begroting 2026 en verder.

De begroting 2026 zoals die voor u ligt is structureel (en reëel) in evenwicht. Dat wil zeggen dat de structurele lasten worden gedekt door structurele baten.

De jaarschijven 2027 tot en met 2029 zijn ook positief, conform de prognose in de Kadernota 2026. 

Het structurele begrotingssaldo is als volgt opgebouwd:

Onderstaande tabel laat zien hoe het saldo is veranderd in een jaar tijd, het startpunt is de primitieve begroting 2025 -2028, vervolgens zijn er begrotingswijzigingen vastgesteld en de Kadernota 2026 is opgesteld en dit heeft vervolgens geresulteerd in de (primitieve) begroting 2026 - 2029 zoals deze voor u ligt.

Onderstaand overzicht laat de mutaties van de begroting 2026 zien ten opzichte van de Kadernota 2026. In de programma's 0 t/m 9 worden de posten per programma nader toegelicht. Onderstaande posten en bijbehorende financiële uitwerking kunnen betrekking hebben op meerdere programma's.

In onderstaande tabel zijn de nieuwe investeringen opgenomen, zoals opgenomen in de Kadenota 2026. Voor een totaaloverzicht van investeringen wordt verwezen naar de bijlage 'Overzicht investeringen'. Dit betreft een overzicht van alle nieuwe investeringen aangevuld met de lopende investeringen, waarover in het verleden een besluit heeft plaatsgevonden.

Onder de algemene reserves behoren de algemene reserve, reserve zonder bestemming en de reserve voor grondexploitatie. Bij vaststelling van de 'nota reserves en voorzieningen 2022' is, wegens terugloop in eerdere jaren, bepaald dat de vrij besteedbare reservepositie niet onder de grens van 6,2 miljoen mag zakken. De vrij besteedbare reservepositie neemt in de periode 2025 - 2029 naar verwachting af tot € 10,6 miljoen, en voldoet daarmee aan het besluit dat de vrij besteedbare reservepositie niet onder de grens van € 6,2 miljoen mag zakken. 

Reserves dekking afschrijving investeringen
De reserves ter dekking van afschrijving investeringen betreffen reserves die zijn ingesteld om kapitaallasten van investeringen uit eerdere jaren te dekken. Deze reserves lopen terug, doordat de jaarlijkse kapitaallasten van diverse (oude) investeringen worden onttrokken uit deze reserve. Kapitaallasten van investeringskredieten, die vanaf 2021 beschikbaar gesteld zijn door de raad, worden gedekt uit de exploitatie. Hiermee wordt de begroting meer solide naar de toekomst.

Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven
Dit betreffen de egalisatiereserves voor de kostendekkende tarieven. Nadelen op de producten riolering en afval worden via deze reserves geëgaliseerd.

Reserves ter egalisatie van kosten
Dit betreft de egalisatiereserve voor het onderhoud van de wegen.

Overige reserves 
Dit betreffen alle overige reserves met een specifieke bestemming.

In bovenstaande grafiek ziet u het (geraamde) verloop van de reserves voor de periode 2025 t/m 2029. De vrij besteedbare reserve neemt naar verwachting af, van € 16,7 miljoen in 2025 naar € 13,0 miljoen in 2029. Dit is boven de grens van de minimum reserve van € 6,2 miljoen. De totale reserves nemen naar verwachting af, van € 50,2 miljoen in 2025 naar €  41,1  miljoen in 2029. Voor een uitgebreid reserveoverzicht wordt verwezen naar het 'Overzicht reserves- en voorzieningenpositie'.