De gemeente Staphorst werkt door aan een duurzaam gezonde en robuuste financiële huishouding. In dit hoofdstuk gaan we in op de gehanteerde uitgangspunten van deze begroting. Verder lichten we het begrotingsbeeld toe. Feitelijk vormt dit hoofdstuk de samenvatting van de financiële begroting.
Financiële hoofdlijnen
Algemene uitgangspunten
Terug naar navigatie - Algemene uitgangspuntenIn het kader van het verder versterken van het financieel strategische beleid zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd die de basis zijn voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2023-2026:
- Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de eigen financiële beleidsregels van de gemeente Staphorst (zoals de financiële verordening en de nota reserves en voorzieningen) zijn het uitgangspunt.
- De gemeentebegroting moet voldoen aan eisen voor het repressief toezicht die de provincie stelt in hun toezichtkader. De colleges van Gedeputeerde Staten van de twaalf provincies hebben hiervoor een "gemeenschappelijk toezichtkader (GTK 2020)" vastgesteld. Deze is van toepassing op de begroting 2023 en verder.
- Het financiële kader vormt het coalitieakkoord 2022 - 2026 'Bouwen en verbinden' en de uitwerking hiervan in het collegeprogramma.
- De zomerbrief 2022 is de kaderbrief voor de begroting 2023 en daarmee het uitgangspunt voor het opstellen van de begroting 2023 en meerjarenraming 2024-2026.
- De effecten van de coronacrisis zijn niet meegenomen in het structurele financiële beeld.
- Loonsomstijging inclusief sociale lasten van afgerond 3,6%, geraamd op maximum functieschaal en medewerker met uitloopschaal op maximum uitloopschaal. Daarnaast is een stelpost opgenomen van 3% van de loonsom, bestaande uit een verwachte stijging van de sociale lasten van 1% en een extra stelpost voor loonstijgingen, gebaseerd op 2% extra loonstijging in afwachting van de nieuwe CAO. Meerjarig is daarbovenop rekening gehouden met 1,5% verhoging.
- Bovenop de standaard prijsindexatie voor de overige budgetten van 1,5% per jaar, is rekening gehouden met een aanvullende indexatie van 6% in 2023 voor diverse prijsstijgingen die nu nog met onvoldoende zekerheid ingeschat kunnen worden, zoals variabele energietarieven voor elektra. Deze post kan bij de voortgangsrapportage 2023 ingezet worden om overschrijdingen te dekken die zijn ontstaan door prijsstijgingen.
- Bijstelling budgetten verbonden partijen op basis van de begroting 2023 van de diverse verbonden partijen.
- De meicirculaire 2022 is de basis voor geraamde algemene uitkering voor de begroting 2023 en verder.
1. Samenvatting begrotingssaldo
Terug naar navigatie - 1. Samenvatting begrotingssaldo| Begrotingssaldo 2023-2026 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Saldo begroting 2022-2025 | 220 | 287 | 380 | 875* |
| Begrotingswijzigingen doorgevoerd na vaststelling begroting 2022 | -90 | -99 | -105 | -105 |
| Uitkomsten meicirculaire/stelposten decembercirculaire | 3.056 | 4.361 | 5.644 | 3.290 |
| Loon- en prijsindexatie (incl. gas en elektra) | -1.987 | -1.948 | -1.987 | -2.545 |
| Intrekken taakstelling i.v.m. natuurlijk verloop | -250 | -250 | -250 | -250 |
| Intrekken taakstelling i.v.m. vacaturestop | -135 | -135 | -135 | -135 |
| Bijstorting in voorziening groot onderhoud gemeentelijke gebouwen | -192 | 0 | -103 | -226 |
| Functie herwaardering | -112 | -112 | -112 | -112 |
| Investeren in een toekomstbestendig personeelsbestand | -320 | -320 | -320 | -320 |
| Structurele lasten nieuw beleid zomerbrief: Wet Open Overheid, ondersteuning initiatieven / ontwikkelfonds, versterking dienstverlening, buurtsportcoach, vitaliteitsbeleid, vergoeding speelpleinen. |
-199 | -223 | -236 | -236 |
| Robuuste begroting: Dekking wegenonderhoudsplan uit exploitatie i.p.v. reserve | -215 | -245 | -275 | -305 |
| Basis uitgangspunten OZB (1% areaal) leidt tot bijstelling | -241 | -237 | -232 | -118 |
| Bijstelling kapitaalslasten en nieuwe investeringen (incl. stelpost kapitaalslasten gebouwen) | 330 | -64 | -244 | -265 |
| Aanpassing reservemutaties (technische aanpassing) | 170 | 0 | -2 | 27 |
| Bijstelling verbonden Partijen (VRIJ, ODIJ, Rendo, BNG) | -123 | -124 | -142 | -142 |
| Diverse posten | 218 | 182 | 175 | 165 |
| Saldo begroting 2023-2026 | 130 | 1.073 | 2.056 | -402 |
| (x €1.000) | ||||
*Beginsaldo 2026 was nog niet bekend bij opstellen begroting 2022-2025, dit betreft de kopie van de jaarschijf 2025 + de beginstand van de meicirculaire.
Bovenstaand overzicht laat op hoofdlijnen de opbouw van de meerjarenbegroting zien ten opzichte van de begroting 2022-2025. De posten met de grootste financiële effecten zijn opgesomd in dit overzicht, in de programma's 0 t/m 9 worden de posten per programma gedetailleerder toegelicht. Bovenstaande posten en bijbehorende financiële uitwerking kunnen betrekking hebben op meerdere programma's.
2. Bepaling structureel begrotingssaldo
Terug naar navigatie - 2. Bepaling structureel begrotingssaldo| Bepaling incidenteel saldo | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Incidentele lasten | 2.770 | 2.353 | 2.094 | 1.318 |
| Incidentele baten | 2.762 | 2.335 | 2.074 | 1.296 |
| Saldo incidenteel | 8 N | 18 N | 20 N | 22 N |
| (x € 1.000) | ||||
| Bepaling structurele begrotingssaldo | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Saldo baten en lasten begroting | 130 V | 1.073 V | 2.056 V | 402 N |
| Bij / af: Saldo incidenteel | 8 N | 18 N | 20 N | 22 N |
| Structurele begrotingssaldo | 138 V | 1.091 V | 2.076 V | 380 N |
| (x €1.000) | ||||
Hier wordt het saldo weergegeven waarbij de begroting structureel en reëel in evenwicht is. Structureel evenwicht betekent dat structurele lasten door structurele baten worden gedekt. Reëel evenwicht wil zeggen dat de ramingen volledig en realistisch zijn.
In het algemeen geldt voor:
- structurele baten en lasten dat deze tot nadere besluitvorming voor onbepaalde tijd in de begroting staan
- incidentele baten en lasten beïnvloeden het begrotingssaldo incidenteel
Om dit structurele evenwicht te kunnen bepalen is in deze begroting een limitatief overzicht van de incidentele baten en lasten opgenomen (zie toelichting op het overzicht van baten en lasten). Incidentele posten betreffen onder andere de mutaties in de reserves: toevoegingen en onttrekkingen.
De provincie Overijssel heeft als toezichthouder de wettelijke taak te beoordelen of er sprake is van structureel en reëel evenwicht.
Het structurele begrotingssaldo is voor alle jaren positiever dan het (totale) begrotingssaldo, doordat we meer incidentele lasten hebben dan incidentele baten. Dit is een resultaat van het verder robuust maken van de begroting. Door het eerder genoemde 'ravijnjaar' is ondanks de positieve correctie op het begrotingssaldo, sprake van een tekort in 2026.
3. Meerjaren Investeringsprognose
Terug naar navigatie - 3. Meerjaren InvesteringsprognoseIn onderstaande tabel zijn de nieuwe investeringen opgenomen, waarover in het verleden nog geen besluit heeft plaatsgevonden. Hierover is wel al reeds gecommuniceerd in de zomernota of als meerjarenpost in een voorgaande begroting. Voor een totaaloverzicht van investeringen wordt verwezen naar de bijlage 'Overzicht investeringen'. Dit betreft een overzicht van alle nieuwe investeringen aangevuld met de lopende investeringen, waarover in het verleden een besluit heeft plaatsgevonden.
| Omschrijving van de investering |
Meerjarenbegroting 2023-2026 | Dekking |
||||
| 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |||
| Programma 2 | Verkeer en openbare ruimte | ||||||
| Herinrichting Staphorst Noordoost fase 5: nieuw materiaal herinrichting | Structureel | 150.000 | Reserve afschrijving maatschappelijk nut | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2023 | Structureel | 25.000 | Exploitatie | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2024 | Structureel | 25.000 | Exploitatie | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2025 | Structureel | 25.000 | Exploitatie | |||
| Renovatie lichtmastenareaal 2026 | Structureel | 25.000 | Exploitatie | |||
| Reconstructie paden Dorpspark Rouveen | Structureel | 44.000 | Exploitatie | |||
| Afkoppelen en herinrichten Acaciastraat, Leliestraat ged. en Beukenlaan ged. in Rouveen | Structureel | 251.000 | Exploitatie | |||
| Reconstructie Groensland | Structureel | 410.000 | Exploitatie | |||
| Middenwolderweg klimaatadaptatie | Structureel | 100.000 | Exploitatie | |||
| Verkeersplan Rouveen fase 2 | Structureel | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Duikerbrug Conradsweg | Structureel | 285.000 | Exploitatie | |||
| Stovonde: linksaf Burgermeester v/d Walstraat en fietspad | Structureel | 916.000 | Exploitatie | |||
| Verbeteren wegenstructuur Staphorst | Structureel | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Herinrichting Staphorst Noordoost fase 6 in combinatie met Vechthorst | Structureel | 90.000 | Exploitatie | |||
| Nieuwe ontsluitingsweg De Slagen: voorbereiding | Structureel | 25.000 | Exploitatie | |||
| Nieuwe ontsluitingsweg De Slagen: uitvoering | Structureel | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Herinrichting Bergerslag - Staphorster Kerkweg (fietsverbinding / afkoppelen) | Structureel | 900.000 | Exploitatie | |||
| Fietspadenplan | Structureel | 2.000.000 | Exploitatie | |||
| Verbeteren oversteek zwembad | Structureel | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Reconstructie kruising Halfweg | Structureel | n.t.b. | Exploitatie | |||
| Reconstructie Poeleweg | Structureel | 370.000 | Exploitatie | |||
| Sneeuwploeg t.b.v. trekker (groot) | Structureel | 13.000 | Exploitatie | |||
| Programma 5 | Sport, cultuur, recreatie en toerisme | ||||||
| Verlichting sportvelden VV Staphorst | Structureel | 250.000 | Exploitatie | |||
| Programma 7 | Gezondheid en milieu | ||||||
| GRP-V - jaarschijf 2023 | Structureel | 584.000 | Reserve riolering | |||
| GRP-V - jaarschijf 2024 | Structureel | 1.277.000 | Reserve riolering | |||
| GRP-V - jaarschijf 2025 | Structureel | 498.000 | Reserve riolering | |||
| GRP-V - jaarschijf 2026 | Structureel | 644.000 | Reserve riolering | |||
| Programma 9 | overhead | ||||||
| Bestelbus met open laadbak | Structureel | 47.000 | Exploitatie | |||
| Pick-up bus met laadkraan | Structureel | 55.000 | Exploitatie | |||
| Maaiarm grote trekker | Structureel | 20.000 | Exploitatie | |||
| Grote trekker | Structureel | 210.000 | Exploitatie | |||
| Grasmaaier 1 groen | Structureel | 50.000 | Exploitatie | |||
| Grasmaaier 2 rood | Structureel | 10.000 | Exploitatie | |||
| Rolbezem t.b.v. trekker | Structureel | 18.000 | Exploitatie | |||
| Elektrische auto | Structureel | 45.000 | Exploitatie | |||
| Hardware ICT | Structureel | 140.000 | 35.000 | 115.000 | n.t.b. | Exploitatie |
4. Verloop reservepositie 2022-2026
Terug naar navigatie - 4. Verloop reservepositie 2022-2026| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Algemene reserves | |||||
| Algemene reserve | 3.500 | 3.500 | 3.500 | 3.500 | 3.500 |
| Reserve zonder bestemming | 7.882 | 8.211 | 7.195 | 7.411 | 9.367 |
| Reserve voor grondexploitatie | 3.011 | 2.975 | 2.938 | 2.901 | 2.863 |
| Saldo algemene reserves | 14.393 | 14.686 | 13.633 | 13.812 | 15.730 |
| Bestemmingsreserves | |||||
| Reserves dekking afschrijving investeringen | |||||
| Reserve afschrijving openbare ruimte met maatschappelijk nut | 6.901 | 6.585 | 6.200 | 5.795 | 5.391 |
| Reserve afschrijving gemeentelijke gebouwen | 10.143 | 9.470 | 8.799 | 8.138 | 7.511 |
| Reserve afschrijving vervoermiddelen | 507 | 384 | 305 | 227 | 168 |
| Subtotaal reserves dekking afschrijving investeringen | 17.551 | 16.439 | 15.304 | 14.160 | 13.070 |
| Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven |
|||||
| Reserve rioolbeheer | 3.242 | 3.059 | 2.952 | 2.837 | 2.702 |
| Reserve matiging afvalstoffenheffing | 378 | 357 | 288 | 208 | 116 |
| Subtotaal reserves t.b.v. kostendekkende tarieven | 3.620 | 3.416 | 3.240 | 3.045 | 2.818 |
| Reserves ter egalisatie van kosten | |||||
| Reserve wegenbeheer (verkeersinfra) a. betonwegen b. asfalt- en elementenverharding |
4.000 1.537 |
4.000 1.557 |
4.000 1.577 |
4.000 1.597 |
4.000 1.619 |
| Reserve gebouwenbeheer | n.v.t. | ||||
| Reserve automatisering | n.v.t. | ||||
| Subtotaal reserves ter egalisatie van kosten | 5.537 | 5.557 | 5.577 | 5.597 | 5.619 |
| Overige reserves met bestemming | |||||
| Reserve voor grondexploitatie met bestemming | 577 | 577 | 393 | 0 | 0 |
| Reserve dekking nadelig begrotingssaldo '20-'22 | n.v.t. | ||||
| Reserve zandput Hooidijk | 142 | 148 | 154 | 161 | 167 |
| Reserve met bestemmingen | 14 | 2 | 0 | 0 | 0 |
| Reserve verkeersontsluiting | 459 | 409 | 359 | 309 | 309 |
| Reserve EPOS | n.v.t. | ||||
| Reserve duurzaamheid | 143 | 143 | 143 | 143 | 143 |
| Reserve achtergestelde lening Vitens | n.v.t. | ||||
| Reserve beschermd wonen | 1.115 | 1.067 | 1.067 | 1.067 | 1.067 |
| Subtotaal overige bestemmingsreserves | 2.450 | 2.346 | 2.116 | 1.680 | 1.686 |
| Saldo bestemmingsreserves | 29.158 | 27.758 | 26.237 | 24.482 | 23.193 |
| Totaal reserves | 43.551 | 42.444 | 39.870 | 38.294 | 38.923 |
| (x € 1.000) | |||||
Algemene reserves
De algemene reserves betreft de vrij besteedbare reserve. In de nota reserves en voorzieningen is vastgelegd dat de algemene reserve minimaal 3,5 miljoen moet bedragen. De reserve zonder bestemming en de reserve voor grondexploitatie betreffen "vrij besteedbare reserves". Door de terugloop van de vrij besteedbare reserves in de afgelopen jaren is door de raad het besluit genomen dat de vrij besteedbare reservepositie niet onder de grens van € 6,2 miljoen mag zakken. T.o.v. voorgaande begrotingen is de (vrij besteedbare) reservepositie verbeterd, met name door het verbeteren van de begrotingssaldi 2024 en 2025 en het jaarrekeningsaldo 2021. De vrij besteedbare reservepositie neemt in de periode 2022 - 2026 naar verwachting toe tot € 15,7 miljoen, en voldoet daarmee ruim aan het besluit dat de vrij besteedbare reservepositie niet onder de grens van € 6,2 miljoen mag zakken.
Reserves dekking afschrijving investeringen
De reserves ter dekking van afschrijving investeringen betreffen reserves die zijn ingesteld om kapitaallasten van investeringen uit afgelopen jaren te dekken. Deze reserves lopen terug, doordat de jaarlijkse kapitaallasten van diverse investeringen worden onttrokken uit deze reserve. Kapitaallasten van investeringskredieten die vanaf 2021 beschikbaar gesteld zijn door de raad worden grotendeels gedekt uit de exploitatie. Hiermee wordt de begroting meer solide naar de toekomst.
Reserves t.b.v. kostendekkende tarieven
Dit betreffen de egalisatiereserves voor de kostendekkende tarieven. Nadelen op de producten riolering en afval worden via deze reserves geëgaliseerd.
Reserves ter egalisatie van kosten
Dit betreft de egalisatiereserve voor het onderhoud van de wegen.
Overige reserves
Dit betreffen alle overige reserves met een specifieke bestemming.
In bovenstaande grafiek ziet u het (geraamde) verloop van de reserves voor de periode 2022 t/m 2026. De vrij besteedbare reserve neemt naar verwachting toe, van (afgerond) € 14,7 miljoen in 2023 naar € 15,7 miljoen in 2026. De totale reserves nemen naar verwachting af, van (afgerond) € 42,4 miljoen in 2023 naar € 38,9 miljoen in 2026.
5. Verloop voorzieningen 2022-2026
Terug naar navigatie - 5. Verloop voorzieningen 2022-2026| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Voorziening pensioenverplichting wethouders | 1.748 | 1.848 | 1.949 | 2.053 | 2.157 |
| Voorziening zandput Hooidijk | 44 | 46 | 48 | 50 | 52 |
| Voorziening voormalig personeel | 8 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Voorziening reparatie 3e WW-jaar | 29 | 35 | 42 | 48 | 55 |
| Voorziening gebouwenbeheer | 337 | 0 | 186 | 321 | 199 |
| Voorziening rioolbeheer | 468 | 468 | 468 | 468 | 468 |
| Voorziening matiging afvalstoffenheffing | 53 | 53 | 53 | 53 | 53 |
| Totaal voorzieningen | 2.687 | 2.451 | 2.746 | 2.993 | 2.984 |
(x €1.000)
De omvangrijke voorzieningen zijn hieronder kort toegelicht:
Voorziening pensioenverplichting wethouders
Het doel van deze voorziening is het reserveren van middelen ter dekking van verplichtingen die voortvloeien uit de wet APPA (Algemene Wet Pensioenverplichtingen Politieke Ambtsdragers).
Voorziening voormalig personeel
Deze voorziening is bedoeld ter dekking van de kosten voor de verplichtingen van vertrokken medewerkers.
Voorziening gebouwenbeheer
Op 17 november 2020 heeft de raad besloten de reserve gebouwenbeheer om te zetten naar een voorziening gebouwenbeheer. In het gebouwenbeheerplan zijn de jaarlijks te verwachten kosten opgenomen. De daadwerkelijk gemaakte kosten worden gedekt uit de voorziening gebouwenbeheer. Jaarlijks vindt er een dotatie plaats.
Voorziening rioolbeheer en voorziening matiging afvalstoffenheffing
Dit betreffen de egalisatievoorzieningen voor de kostendekkende tarieven. Voordelen op de producten riolering en afval worden via deze voorzieningen geëgaliseerd, omdat dit van derden verkregen middelen betreffen die in dit kader moeten worden besteed.