Uiteenzetting financiële positie

Zomernota 2017 aansluiting met uitkomst begroting 2018
In de zomernota 2017 zijn de uitkomsten van de (voorlopige) begroting 2018 en meerjarenraming 2019-2021 gepresenteerd. Daarbij werd een negatieve uitkomst gepresenteerd van € 114.000 in 2018 en oplopend naar 2021 een negatieve uitkomst van € 119.000. Hierbij werd nadrukkelijk opgemerkt dat het nog een concept-uitkomst betrof.
Bij het definitief samenstellen van de begroting 2018 -2021 is gebleken dat de begroting  structureel en reëel sluitend is zonder dat er aanvullende dekkingsmaatregelen noodzakelijk zijn. De (forse) verhoging van de algemene uitkering uit het gemeentefonds is hier voor een belangrijk deel debet aan.

Uitkomst begroting 2018 en de meerjarenraming 2019 - 2021

Analyse (globale) begrotingsuitkomst 2018 met begroting 2017 + de meerjarenraming met 2018
Op deze plaats is het gebruikelijk dat er een analyse wordt gegeven van de verschillen met de begroting 2017. In de begroting zijn bij de programma’s de belangrijke afwijkingen toegelicht. Het is daarom niet zinvol deze op deze plaats te herhalen. Volstaan wordt met onderstaande globale analyse.

Analyse begroting 2018 - 2017

Meerjarenraming afwijkingen met 2018

 
Meerjarenraming 2019 - 2021
De meerjarenraming toont een gelijkmatig beeld die aansluit bij het begrotingsjaar 2018. Een belangrijke reden daarvoor is dat er voor de jaren 2019 en volgende geen grote investeringen en of projecten zijn geraamd.
In 2019 en 2020 wordt uit de reserve sociaal domein eenmalig onttrokken: € 150.000 respectievelijk € 100.000.  

Dekkingsplan begroting 2018 en meerjarenraming 2019 - 2021: geen noodzaak
Voor het 3e achtereenvolgende begrotingsjaar, en dat is best wel een unicum, is de begroting 2018 en de meerjarenraming 2019 - 2021 met een positieve saldi afgesloten. Deze begroting  voldoet aan de eisen die de Gemeentewet stelt bij de samenstelling van de begroting. De wettelijke bepalingen zijn aanvullend uitgewerkt door de provincie Overijssel in haar rol als toezichthouder.  Als basis hanteert de provincie daarbij de beleidsnota 'een kwestie van evenwicht'.

Door deze positieve saldi hoeven er geen aanvullende voorstellen te worden gedaan voor het sluitend maken van de begroting en of meerjarenraming. Het gaat dan om maatregelen zoals verhogingen van inkomsten of verlaging van de uitgaven. In dit verband is het van belang dat deze begrotingsuitkomst mede een gevolg is van:
1e  Een effectieve 'stille' bezuinigingsmaatregel
Als algemeen uitgangspunt is bepaald de ramingen voor de kosten van derden in de begroting niet met het prijsindexcijfer te verhogen, tenzij hier contractuele verplichtingen aan ten grondslag liggen. Deze maatregel is al vanaf de begroting 2014 bepaald. Aan dit uitgangspunt is bij de samenstelling van deze begroting niet volledig uitvoering gegeven maar een praktische aanpak. Daar waar bij de rekening 2016 sprake was van een overschrijding of bij de begroting 2018 wordt verwacht is de betreffende raming aan gepast.    
2e Uitvoering 3 decentralisaties: budgettair voordeel  in begroting 2018
Voor een toelichting wordt verwezen naar paragraaf 8.

Tenslotte  en in dit verband zijn er plannen in voorbereiding die bij eventuele realisatie op termijn tot claims op de vrij beschikbare reserves zullen  leiden zoals: dekking kosten van  huisvesting gemeentehuis, ontsluiting industrieterrein Bullingerslag en aanpassing aansluiting op de A-28.

Lijst van investeringen
Zoals gebruikelijk is het nieuwe beleid opgenomen in de z.g.n. Lijst van Investeringen. Ook uitgaven voor investeringen moeten door de raad worden geautoriseerd.

In de Financiële Verordening (art.5, 2e lid) vastgesteld d.d. 4 juli 2017 is bepaald dat bij de begrotingsbehandeling tegelijk de nieuwe investeringskredieten voor het jaar 2018 worden geautoriseerd. Dit geeft zowel organisatorisch als bestuurlijk een belangrijke  efficiencywinst.

LIJST VAN INVESTERINGEN 2018 - 2021 PROGRAMMABEGROTING 2018

Besluitvorming
In de Financiële Verordening (art.5, 2e lid) vastgesteld d.d. 4 juli 2017 is bepaald dat bij de begrotingsbehandeling tegelijk de nieuwe investeringskredieten voor het jaar 2018 worden geautoriseerd. Dit geeft zowel organisatorisch als bestuurlijk een belangrijke  efficiencywinst. 

Hieronder staan alle programma's uit de begroting. Per programma kan u de voortgangsinformatie (het stoplichtenmodel) van de lopende investeringen inzien. Als u op een programma klikt, kan u zien welke investeringen er op dit moment uitgevoerd worden. Door op de investering te klikken, verschijnt er meer informatie.

Voor het jaar 2018 worden de volgende belastingmaatregelen voorgesteld.

1 | Toelichting op de heffingen
Ad. 1. Trendmatige verhoging belastingen, leges en heffingen
In verband met de prijsinflatie worden alle gemeentelijke belastingen, leges en heffingen met 1,5% verhoogd. Deze trendmatige verhoging is bedoeld om de  nadelige gevolgen van de inflatie te compenseren en daarom noodzakelijk. Een uitzondering hierop vormen de riool- en afvalstoffenheffing (zie hieronder).

Ad. 2. Rioolheffing
De hoogte van de rioolheffing blijft gelijk  aan die van het vorige jaar en bedraagt: € 230. Dit is conform het vastgestelde GRP-V beleidsplan waarbij besloten is dat deze heffing niet wordt verhoogd gedurende de looptijd (tot en met 2020) van het beleidsplan. Feitelijk is de heffingshoogte sinds 2012 niet meer verhoogd. Door het gelijk blijven van de heffingshoogte neemt de hoogte van de reserve rioolbeheer minimaal af doordat geraamde werken later worden uitgevoerd dan geraamd.

Ad. 3. Afvalstoffenheffing
De gemiddelde heffingshoogte: totaal € 191 bestaat uit 2 componenten:

a. Vastrecht tarief: € 140
De afvalstoffenheffing voldoet niet aan het uitgangspunt van een kostendekkende heffing; de opbrengst is onvoldoende om de kosten te dekken. Bij de begroting 2016 is als beleidslijn bepaald om uitvoering te geven aan het besluit, genomen bij de invoering van de 2e fase omgekeerd inzamelen, het vastrechttarief de komende jaren telkens met € 6 te verhogen. Gelet echter op de stand van de reserve matiging afvalstoffenheffing: geraamd per 1 januari 2018 op € 400.000 (afgerond) is het verantwoord deze verhoging van € 6 voor 2018 niet te effecturen.  Op begrotingsbasis wordt er jaarlijks afgerond € 200.000 aan deze reserve onttrokken. Gelet op dit gegeven zal de stand van de reserve voor  het jaar 2019 een zodanige stand hebben bereikt dat er geen onttrekkingen meer kunnen worden gedaan. Een voorstel om de heffingshoogte bij de begroting 2019 aan te passen zal dan worden gedaan.  Hierbij wordt opgemerkt dat in de afgelopen de afname meestal lager was dan geraamd door o.a. een hoger dividendopbrengst.  

b.   Variabel tarief: € 51
Het variabele tarief, kosten voor het aanbieden van de grijze container, blijft gelijk aan vorig jaar (= € 9,21 per aanbieding). Doordat naast het plastic ook metaal en drankverpakkingen in een aparte container worden ingezameld is het gemiddeld aantal aanbiedingen berekend op 3,6 per aansluiting.

Ter vergelijk:
De gemiddelde heffingshoogte afvalstoffenheffing is bij de begrotingen 2016 en 2017 ook berekend op € 191.

2 | Reserve matiging afvalstoffenheffing
De raming voor 2018 is: vaste kosten per aansluiting (5.500)                                                             € 176
Inclusief gratis container voor:
- GFT;
- Oud papier;
- Kunststoffen, drankkartons en blik (PMD);
Kosten kwijtschelding afvalstoffenheffing en 25% kosten straatreiniging
Minus:
Uit reserve matiging tarief afvalstoffenheffing                                                                                      € 27 -
Vastrecht 2018                                                                                                                               € 140

Conclusie
De reserve matiging afvalstoffenheffing moet een minimale stand te hebben van plm. € 200.000. Op basis van deze begroting is de stand van deze reserve per 1 januari 2018: € 410.000. Te verwachten onttrekking op begrotingsbasis in 2018: € 195.000.  Op 1 januari 2019 is dan bijna de ondergrens  bereikt. In de praktijk blijkt dat de werkelijke daling minder sterk is dan geraamd omdat er sprake is van meevallers bijv. hoger dividend of subsidies Nedvang.  
Daar staat tegenover de in de begroting  2017  melding is gemaakt dat er rekening mee moet worden gehouden dat het scheiden van pmd-afval (plastic, metalen en drankverpakkingen) duurder gaat worden voor gemeenten. Eind  september 2017 worden de gemeenten door de ROVA over deze ontwikkelingen geïnformeerd.

Een verhoging van het vast-recht per aansluiting met € 6 geeft een structurele extra opbrengst van afgerond € 35.000 per jaar.
Op basis van deze informatie zal bij de begroting 2019  een daartoe strekkend voorstel worden gedaan met hoeveel het vast recht en in welk tempo de verhoging moet worden doorgevoerd om te kunnen blijven voldoen aan het criterium van kostendekkendheid.

3 | Gemiddelde belastingdruk
De gemiddelde lastendruk waarbij de 3 gebruikelijke belastingen (OZB, riool- en afvalstoffenheffing) de basis voor de berekening vormen geeft als uitkomst voor het komende jaar een stijging van € 4 per per gemiddeld huishouden. Dit is uitsluitend het gevolg van de compensatie voor de prijsinflatie. 

Met als basis 2017 komt de gemeente Staphorst  daarmee op de 7e plaats in de rangschikking van de Overijsselse gemeenten (gerekend van laag naar hoog).  Zie ook programma 8. Wordt  de gemiddelde waarde van een woning als basis genomen dan wordt de 9e positie ingenomen. Dit effect wordt veroorzaakt doordat de gemiddelde waarde van een woning op de gemeente Dalfsen na in Staphorst hoger is dan alle andere gemeenten in Overijssel. Met name in steden is deze gemiddelde waarde belangrijk lager. 

Opmerking: in de berekening van COELO wordt de gemiddelde hoogte van de afvalstoffenheffing gesteld op € 258. Of dit ook voor andere gemeenten in de provincie Overijssel geldt is niet bekend. Op basis van 2015 (heffingshoogten van andere gemeenten 2016 worden niet meer door de provincie Overijssel bekend gemaakt) van gemeenten in onze provincie bedraagt de gemiddelde belastingdruk € 698 (is in 2016 € 694). Voor verdere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen.

4 | Leges ruimtelijke ordening – implementatie EPOS
Eind juni 2015 is door uw raad besloten om een aanvullend krediet beschikbaar te stellen voor uitvoering van een zogenaamde art. 213A Gemeentewet onderzoek. Het betrof een onderzoek naar de doelmatigheid waarmee de ruimtelijke procedures (afhandeling aanvragen omgevingsvergunning, inclusief de vereiste herziening bestemmingsplan, toezicht en handhaving) worden uitgevoerd. De werkgroep RO, die is ingesteld naar aanleiding van een vastgestelde bestuursopdracht in december 2014, is betrokken bij het onderzoek.
De uitkomsten van dit onderzoek hebben geresulteerd tot het EPOS-project: Efficiënte Proces-inrichting Omgevingsrecht Staphorst. Het implementatietraject loopt van 2016 – 2018. EPOS is veelomvattend. Het is niet alleen een betere stroomlijning van de bestaande processen met nieuwe instrumenten en functies, maar door het werken met het nieuwe gedachtegoed, ontstaat een nieuwe verhouding tussen gemeente en de initiatiefnemer binnen het domein van de fysieke leefomgeving. Hiermee wordt al vast ingespeeld op de invoering van de nieuwe Omgevingswet, het levert minder (werk)last op voor burger en gemeente, leidt tot een hogere dienstverlening.

EPOS zal ook leiden tot aanpassing in de hoogte van de leges en daarmee de opbrengsten. In het jaar 2018 krijgt de implementatie van het EPOS-traject verder vorm.