3. Financiële uitkomsten Kadernota 2026

De meicirculaire 2025 bevat informatie over de demping terugval in het gemeentefonds, tekorten in het budget voor jeugdzorg en de actualisatie van het volume accres en LPO (loon-/prijsontwikkeling) accres op basis van de Voorjaarsnota 2025 van het Rijk.

De 'demping terugval gemeentefonds' wordt in de meicirculaire 2025 volledig toegerekend aan het cluster Jeugdzorg. In deze kadernota laten we deze gelden wel in de algemene middelen vloeien, maar hier staan de stijgende jeugdzorgkosten tegenover (zie hierna onder 'Jeugdzorg (zorg in natura)').

Voor de toegekende middelen uit de Hervormingsagenda Jeugd zijn inmiddels vergevorderde plannen in voorbereiding. Deze plannen worden gepresenteerd bij de begroting. 

Een budgetuitbreiding wordt als noodzakelijk of als wettelijk verplicht gekwalificeerd als we er geen keuze in hebben, het is een gegeven. 

Verhoging bijdragen GR-en
Op grond van de kadernota's/begrotingen van de Gemeenschappelijke Regelingen Veiligheidsregio, Omgevingsdienst en GGD zijn de gemeentelijke bijdragen verhoogd.
Veiligheidsregio: Raadsvoorstel ADV200967504
Omgevingsdienst: Raadsvoorstel ADV200963896
GGD: Raadsvoorstel ADV200963532
De bijdrage aan de GR Reestmond is verlaagd: Raadsvoorstel ADV/25-18667

Rentekosten ivm aantrekken Vreemd Vermogen
Vanaf 2029 zal er Vreemd Vermogen (conform liquiditeitsplanning) moeten  worden aangetrokken.

Bijstelling IHP Kapitaallasten
De toename van de kapitaallasten van het laatste begrotingsjaar moeten worden opgenomen.

Gevolgen eigen risicodragerschap WIA
We zijn eigen risicodrager voor de WIA. Het verzekeren van dit risico is namelijk erg duur en bedraagt een veelvoud van wat we werkelijk moeten uitkeren.

Meerjareninvesteringsplan team IMPC structureel
Dit betreft de kosten van migratie naar de cloud, moderne digitale werkplekken, Artificial Intelligence en licenties, toename van het aantal benodigde licenties, applicatie- en informatiearchitectuur, aanpassingen archiefbewaarplaats, update Decos Join, Informatiebeveiliging, BOI2, NI2, Integraal samenwerken WMO/PW/Jeugd, ontvlechting en Cloud i, digitalisering inkomende factuurverwerking, AI-module voor bezwarenafhandeling, report API JZD, software planologie/stedenbouwkunde.

Incidentele formatie omzetten naar structurele formatie (Mooi Wark)
Er hebben meerdere sessies plaatsgevonden met afdelingsmanagers en coördinatoren, als uitrol van het Mooi Wark-rapport.  Op basis daarvan is per functie binnen de incidentele formatie-uitbreiding een analyse gemaakt om te beoordelen in hoeverre de inzet nog noodzakelijk is of dat er alternatieve mogelijkheden zijn. Daarbij zijn de negen knoppen uit de ‘gereedschapskist’ gebruikt om kritisch te kijken naar de formatie-inzet en besparingsmogelijkheden.
Raadsmemo ADV/25-18767

Invoering omgevingswet Omzetting bestemmingsplannen naar Omgevingsplannen
Voor het omzetten van de bestemmingsplannen naar omgevingsplannen is capaciteit benodigd. 

Uitstel vervanging abonnementstarief Wmo
De invoering van de inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage wordt uitgesteld tot 1 januari 2027. De geplande uitname uit het gemeentefonds is in de meicirculaire 2025 teruggedraaid. Dit betekent voor de gemeente Staphorst een jaar langer hogere kosten. 

Jeugdzorg (zorg in natura)
Landelijk nemen de kosten voor jeugdzorg al jaren sterk toe. Voor veel gemeenten stijgen deze kosten sneller dan het budget dat zij hiervoor vanuit het Rijk ontvangen. Gemeente Staphorst vormt daarop een uitzondering: in de afgelopen jaren is er jaarlijks ruim één miljoen euro minder uitgegeven aan jeugdzorg dan het bedrag dat vanuit het Rijk is toegekend. Wel liggen de daadwerkelijke kosten in Staphorst hoger dan het bedrag dat oorspronkelijk in de begroting is opgenomen. Dit wordt vooral veroorzaakt door tariefverhogingen die bij het opstellen van de begroting onvoldoende zijn meegenomen. In de septembercirculaire 2024 zijn aan gemeenten extra financiële middelen toegekend voor jeugdzorg. Voor Staphorst betreft dit: € 436.000 in 2026; € 460.000 in 2027; € 476.000 in 2028. Deze bedragen zijn toegevoegd aan de algemene middelen. Ook in de Voorjaarsnota 2025 van het Rijk is extra geld opgenomen: naast middelen voor de Hervormingsagenda Jeugd is er structureel ong. € 400.000 toegekend ter demping van de stijgende jeugdzorgkosten. Deze middelen zijn verwerkt in deze Kadernota. Voor de toegekende middelen uit de Hervormingsagenda Jeugd zijn inmiddels vergevorderde plannen in voorbereiding. Deze plannen worden gepresenteerd bij de begroting.

Beschut werken
Het aantal personen dat in aanmerking komt voor beschut werk overstijgt het aantal beschikbare plekken.  
Raadsvoorstel ADV200964912

Een budgetuitbreiding wordt als nuttig of als wenselijk gekwalificeerd als we het wel graag willen, maar er is nog een optie om het niet te doen. 

Kapitaallasten oversteek zwembad
Er is in het verleden al meerdere keren gekeken naar een verkeersveilige fietsoversteek van/naar het zwembad. Hierbij zijn verschillende opties onderzocht (VRI, tunnel). Op dit moment ligt er een verkeerskundig ontwerp klaar om uitgevoerd te worden. Hierbij wordt samengewerkt met het zwembad om aan te sluiten bij de (vernieuwde) terreininrichting.

Fietspad Heerenweg fase 2 kapitaallasten
Er is besloten om langs de Heerenweg in IJhorst een vrijliggend fietspad aan te leggen. Het gedeelte vanaf de Koedrift in IJhorst tot de Respersweg is inmiddels aangelegd. In een volgende fase moet het gedeelte vanaf de Respersweg tot de gemeentegrens met Hardenberg aangelegd worden. Het is de bedoeling om in deze aanleg samen te werken met de gemeente Hardenberg. Dit is in overeenstemming met motie 90. Voor de aanleg van fase 2 is aanvullend krediet nodig. Het uitgangspunt voor fase 2 is een tracé aan de zuidkant van de Heerenweg.

Reconstructie Poeleweg
De reconstructie van de Poeleweg is in 2020 geraamd op €370.000. In 2024, toen de woningbouw in een gevorderd stadium was, weer opgepakt. Enkele punten zijn regenwater IT riool, kruisingsvlakken, breedte rijbaan, openbare verlichting, inflatie en aanliggende bedrijven. Het huidige budget is onvoldoende om bijvoorbeeld aanpassingen van de breedte van de rijbaan te doen, de openbare verlichting aan te leggen en kruisingsvlakken. 

Groenonderhoud Europese aanbesteding
De eerder geldende contracten voor het beheer en onderhoud van de gemeentelijke groenvoorzieningen zijn per 1 maart 2025 beëindigd. Voor de nieuwe contractperiode is een Europese aanbestedingsprocedure doorlopen. De ingediende inschrijvingen liggen echter aanzienlijk hoger dan de eerdere contractbedragen. Deze stijging is het gevolg van marktconforme prijsontwikkelingen en een uitbreiding van het te onderhouden areaal.  
Hoewel het nieuwe contractbedrag een duidelijke overschrijding van het beschikbare budget laat zien, is de feitelijke stijging ten opzichte van eerdere jaren genuanceerder. Het beschikbare budget voor wijkgroen algemeen bedraagt € 350.000. In 2023 is dit budget met € 55.000 overschreden, en in 2024 met € 118.000. Bijstellingen zijn in die jaren bewust achterwege gelaten, in afwachting van de resultaten van de nieuwe aanbesteding. Daarnaast speelt mee dat in de afgelopen jaren slechts beperkt is geïndexeerd in de begroting (circa 1%), terwijl de inflatie gemiddeld 2,4% bedroeg. Ook de CBS-index voor groenbeheer laat een sterkere stijging zien dan waarmee in de meerjarenbegroting rekening is gehouden. Hierdoor zijn de werkelijke kostenstijgingen onvoldoende gevolgd en is bijstelling van het budget onvermijdelijk geworden. Het huidige Groenbeheerplan loopt tot en met 2025. Eind 2025 wordt gestart met het opstellen van het nieuwe Groenbeheerplan met een looptijd van vijf jaar. Binnen dit plan kan de gemeenteraad opnieuw keuzes maken ten aanzien van de kwaliteitsniveaus voor het te onderhouden groen. 
Raadsmemo ADV200965817

Vervangingsbudget speelruimte fase 1
Op basis van een inspectie en levensduur van de toestellen is een vervangingsplan opgesteld, hiervoor is een vervangingsbudget nodig. Na 2026 volgen nog meerdere fasen, dit zal zijn beslag krijgen in een nieuw op te stellen beleidsplan 'Speelruimte'. 

Subsidie mantelzorgondersteuning 
De stuurgroep Gezond Meedoen Staphorst heeft een positief advies uitgebracht om de reguliere subsidie voor mantelzorgondersteuning te verhogen. Aanleiding hiervoor is een toename van 25% in het aantal geregistreerde mantelzorgers. Door deze groei ontstaan wachtlijsten en is het niet mogelijk voldoende groepsactiviteiten te organiseren. Hierdoor ontvangen mantelzorgers niet de ondersteuning die zij nodig hebben. Een uitbreiding van het aantal uren is dan ook dringend noodzakelijk.

Multifunctioneel complex Noorslag (2 velden)
In het collegeprogramma is beschreven dat we veel waarde hechten aan beweging en sport vanuit het belang van gezondheid. Hierbij verkennen we de mogelijkheden (en initiatieven) om faciliteiten optimaler, functioneler, breder en toekomstbestendig te kunnen benutten en meer inzicht te krijgen in wat daarvoor nodig is. In 2026 willen we een multifunctioneel complex Noorderslag realiseren door de aanleg van twee kunstgrasvelden en het verbeteren van de natuurgrasvelden.
Raadsvoorstel ADV/25-18650

Minimafonds omzetten in Sam&Overijssel
Het voornemen is om met ingang van 2026 het Fonds Deelname Maatschappelijke Activiteiten (FDMA) te vervangen door Sam& Overijssel (zie ook rekenkameronderzoek). Dit is een uitbreiding van de mogelijkheden waarvoor mensen met een minimum inkomen extra financiële ondersteuning kunnen aanvragen. 

Uitbreiding sportvoorzieningen Rouveen
Vooreerst is er uitbreiding nodig bij de voetbalvereniging SC Rouveen. De voetbalvereniging heeft nu de meeste jeugdleden van de voetbalverenigingen in de gemeente Staphorst. Zij zien daarnaast dat er ook steeds meer meisjes aan voetbal deelnemen. Dit vraagt om voorzieningen als extra kleedruimtes en uitbreiding van de velden om de sport uit te kunnen oefenen. Ook is het voor de vereniging wenselijk dat er multifunctioneel gebruik van het complex wordt aangemoedigd. Zo kunnen de velden bijdragen aan activiteiten als gymnastiek, buurtsport- en beweegactiviteiten, sport- en beweeguren van de basisscholen en het voortgezet onderwijs, walking football, ouderengym of voor fysiopraktijken m.b.t. hersteltrainingen. Op dit moment is het in verband met de capaciteit, weersomstandigheden en intensief gebruik van het veld wenselijk om een extra kunstgrasveld aan te leggen. Het complex voorziet in de behoefte van inwoners om op verschillende manier te bewegen en te sporten. Dit draagt bij aan de lokale gezondheidsdoelen.

Ontwikkeling locatie Gemeentewerf
In afwachting van de op te stellen business case. 
Raadsvoorstel ADV/25-18640

Aanschaf opraapwagen
De jaarlijkse onderhoudswerkzaamheden worden al door de buitendienst uitgevoerd. Echter om het huidige en toekomstige meer ecologische maaiwerk uit te voeren, missen we  een opraapwagen. Deze past bij de compact-trekker en schijvenmaaier, zodat we de ambities en het huidige werk als een robuuste buitendienst goed kunnen blijven doen. 

Opleidingsbudget / organisatieontwikkelbudget verhogen naar 1,75% van de loonsom
Door de groei van de organisatie,  maar ook door het moeten omscholen/opleiden van personeel (omdat het personeel met de juiste opleiding en ervaring niet te krijgen is)  blijkt het opleidingsbudget (van € 200.000) niet toereikend te zijn. 

Hogere OZB-opbrengsten en kosten vanwege areaaluitbreiding 
Vanwege de verwachte areaaluitbreiding verwachten we hogere OZB-opbrengsten.  We houden er echter rekening mee dat hier ook kosten mee gemoeid zijn. 

Wmo: wijzigingen in financiering en extra middelen
Als gevolg van de (uitgestelde) invoering van een eigenbijdrageregeling voor de Wmo, ter vervanging van het abonnementstarief, ontvangen we minder rijksmiddelen. Dit is gebaseerd op de aanname dat gemeenten deze inkomsten voortaan ophalen via de eigen bijdragen van Wmo-cliënten, en dat de aanzuigende werking van het abonnementstarief daardoor afneemt. 

Forensenbelasting
De verwachting is dat het aantal forensen zal toenemen.

Bijdrage vereniging Scholen met de Bijbel in de rentekosten IHP 
Vanwege de uitvoering van het IHP wordt voor een tweetal scholen renovatiewerkzaamheden eerder dan gepland uitgevoerd. Hier is voorfinanciering nodig ten behoeve van deze werkzaamheden. Afgesproken is  dat de gemeente 50% van de rentekosten draagt en de SmdB de resterende 50%. De SmdB betaalt de gemeente € 30.000 per jaar gedurende 10 jaar. 

Hervormingsagenda Jeugd/deskundigencommissie van Ark
Wij volgen het begrotingsadvies van de VNG inzake de Hervormingsagenda jeugd door toepassing van de stelpost Van Ark aan de batenkant met nog te verwachten middelen voor jeugdzorg. Aan de kostenkant nemen we, eveneens conform het VNG-advies, gerichte investeringen op die op termijn tot besparingen moeten leiden. De uitwerking van deze investeringen en de wijze waarop wij hier concreet invulling aan geven, wordt gepresenteerd bij de begroting.

Herijking kostendekkendheid leges
Momenteel wordt onderzocht hoe de kostendekkendheid van de leges verbeterd kan worden.

Verhoging toeristenbelasting
In 2025 bedraagt de toeristenbelasting € 1,25 per persoon per overnachting. Gemiddeld in Overijssel bedraagt deze in 2025 € 1,63. Het college stelt voor het tarief met ingang van 2028 te verhogen naar € 1,75.

Verlagen/herijken subsidies
Voorgesteld wordt de  verstrekte subsidies te herijken/te verlagen.

Tariefsverhoging OZB
Het college stelt voor het tarief vanaf 2027 met 2,5% te verhogen, 3 jaar lang.