Interpretatie van de financiële positie is voor gemeenteraden lastig. Veel gemeenten willen zich daarom onderling vergelijken, maar dat was tot op heden niet mogelijk door het ontbreken van een standaard-definitie of een set van financiële kengetallen. Gezien het stijgende belang van toekomstbestendigheid van gemeenten, een grotere druk op doelmatigheid en een steeds diverser wordende context (ontwikkeling van financiële producten, meer verbonden partijen, meer taken zoals bijvoorbeeld in het sociaal domein, is het belang van inzicht in de financiële positie toegenomen.
Het BBV heeft voorgeschreven dat in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicomanagement een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.
Naast het opnemen van de tabel met de basisset moet een beoordeling gegeven worden van de onderlinge verhoudingen van de kengetallen, in relatie tot de financiële positie van onze gemeente.
De wijze waarop de kengetallen meewegen in de uiteindelijke beoordeling van de financiële positie van de medeoverheid is voorbehouden aan het horizontale controle- en verantwoordingsproces. Zonder normering zijn de kengetallen moeilijk te duiden. In de nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement is de volgende normering opgenomen. Bij de normering is aansluiting gezocht bij de normering zoals voortgevloeid is uit onder meer de stresstest van 100.000+ gemeenten.
Hierdoor ontstaat onderstaande tabel, waarbij categorie A het minst risicovol is en categorie C het meest.
Kengetallen (in procenten) |
Categorie |
A |
B |
C |
Netto schuldquote |
<90% |
90-130% |
>130% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen |
<90% |
90-130% |
>130% |
Solvabiliteitsrisico |
>50% |
20-50% |
<20% |
Grondexploitatie |
<20% |
20-35% |
>35% |
Structurele exploitatieruimte |
Begr+meerj >0% |
Begr of mjr >0% |
Begr en mjr<0% |
Belastingcapaciteit |
<95% |
95-105% |
>105% |
Als beleidsuitgangspunt wordt genomen dat getracht wordt alle kencijfers te laten voldoen aan het minst risicovolle profiel is A. |
Signaleringsoverzicht
Bovenstaande kerncijfers en de ontwikkeling ervan in de gemeente Staphorst leidt tot onderstaand signaleringsoverzicht:
|
Werkelijk |
Begroting |
2016
|
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021
|
2022 |
Netto schuldquote |
-61
|
-67 |
-39 |
-38 |
-35 |
-35 |
-36 |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen |
-58
|
-64 |
-36 |
-36 |
-34 |
-33 |
-34 |
Solvabiliteitsrisico |
88
|
89 |
84 |
87 |
87 |
87 |
87 |
Grondexploitatie |
21
|
17 |
21 |
20 |
17 |
15 |
14 |
Structurele exploitatieruimte |
8
|
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
Belastingcapaciteit |
91
|
91 |
94 |
94 |
95 |
96 |
96 |
Op deze wijze is de ontwikkeling van de kencijfers goed te monitoren en zie je ontwikkeling ook in samenhang met elkaar.
Aan het beleidsuitgangspunt dat alle kencijfers moeten voldoen aan het minst risicovolle profiel wordt voldaan. |
Toelichting:
De netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de medeoverheid ten opzichte van de eigen middelen (negatief teken is geen schuld) Het geeft een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Staphorst is één van de weinige gemeenten in Nederland die per saldo geen schuld heeft. Dit zijn er per eind 2016 van de 388 gemeenten 53 (bron Waar staat je gemeente). De afname in 2017 t.o.v. de voorgaande jaren komt door geplande grote investeringen, waar geen rekening is gehouden met mogelijke te ontvangen subsidies.
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de mede overheid in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter in staat om aan de financiële verplichtingen te voldoen. Het percentage voor de gemeenten per 31 december 2016 loopt van -37% tot 87% (bron Waar staat je gemeente). Vijf gemeenten hadden een negatief solvabiliteitsratio. Van alle gemeenten heeft de gemeente Staphorst de beste solvabiliteitsratio. Vier gemeenten hebben een solvabiliteitsratio van boven de 80% (bron Waar staat je gemeente). De solvabiliteitsratio is voor onze gemeente dan ook bijzonder goed.
Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. Deze waarde moet in de komende jaren worden terugverdiend bij de verkoop van de gronden. De stijging in 2015 en 2016 wordt veroorzaakt doordat er in die jaren geïnvesteerd is in met name het industrieterrein Bullingerslag (aankoop gronden en bouwrijp maken) . Ook werd er in 2015 rente bijgeschreven op de boekwaarde, vanaf 2016 niet meer. De daling vanaf 2017 komt door de grondverkopen en lage kosten bouwrijp maken.
Het kengetal structurele exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte een gemeente of provincie heeft om de eigen lasten te dragen of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn (een sluitende begroting met geen of een klein saldo op onvoorzien).
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente of provincie zich verhoud ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De gemiddelde lastendruk per woning is in onze gemeente iets dan lager het landelijk gemiddelde. We staan op de 108e positie van de 388 gemeenten (bron: Waar staat je gemeente).
Overige kengetallen
In de nieuw vastgestelde financiële verordening 2017 is in artikel 18 opgenomen dat in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicomanagement bij de begroting en de jaarstukken, het college, naast de verplichte onderdelen op grond van artikel 11 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (zijn de kencijfers van bovenstaande tabel) in ieder geval opneemt:
- de ontwikkeling van de netto schuld per inwoner;
- het saldo van de baten en lasten voor toevoegingen en onttrekkingen van reserves als percentage van de inkomsten;
- de onbenutte belastingcapaciteit onroerende zaakbelasting als percentage van de inkomsten.
Dit leidt tot onderstaande tabel:
Indicator |
Rek. 2016
|
Rek. 2017
|
Begr. 2018 |
Begr. 2019 |
Raming 2020 |
Raming 2021
|
Raming 2022
|
Netto schuld per inwoner |
-1.062
|
-1.315
|
-682 |
-704 |
-658 |
-654
|
-674
|
Saldo baten lasten voor toevoegingen en onttrekkingen van de reserves als percentage van de inkomsten |
5.81% |
4.52%
|
-10.79% |
-5,36% |
-4,95% |
-3,81%
|
-2,45%
|
Onbenutte belastingcapaciteit ozb als percentage van de inkomsten |
1.35% |
0.07%
|
0.27%
|
-0,40%
|
|
|
|